HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI (HUK101U)
HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI (HUK101U)
Aşağıdaki ifadelerdeki sınava girmeden birkaç saat önce mutlaka ezberleyin. Tamamı çıkmış sorulardan derlenmiştir. Sınav esnasında çok faydasını göreceksiniz.(Altı çizili kelimeler olumsuzdur!! Çok dikkat ediniz.)
1) “Doğu hukuk sistemi” hukuk sistemlerinden değildir. 2) Anayasa Mahkemesi üyeleri 12 yıl süreyle görev yapar 3) Bir ülkede dağınık hâlde bulunan hukuk kurallarının ait oldukları hukuk dalına bağlı olarak derlenip sistemli bir bütünlüğe kavuşturulması etkinliğine Tedvin denir 4) İngiliz hukukunun kaynakları arasında bulunan Common Law uygulamalarının aşırı biçimciliğinin adalet arayışını karşılamadaki yetersizliğini gidermek için ortaya çıkan hukuk uygulaması Equity(Hakkaniyet) 5) Belirli bir toplumda toplumu oluşturan bireylerce genellikle paylaşılan, hukuka ilişkin fikirler, tutumlar, değerler, kanılar ve beklentiler toplamına Hukuk kültürü denir 6) Adli yargı kolunda, kişiler arasında doğan uyuşmazlıkların çözümüne yönelik olarak davanın esası hakkında karar vermekle görevli asli mahkeme ilk derece mahkemesi 7) Adli yargı kolunda malvarlığı haklarına ilişkin davalara bakmakla görevli genel ilk derece mahkemesi Asliye hukuk mahkemesi 8) Sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepkiye Yaptırım denir 9) Hukuk kurallarının yorumlanmasında, kural metninde yer alan ifadeye sıkı sıkıya bağlı kalınması gerektiğini savunan yorum teorisi, Sözel yorum teorisi 10) “Bakanlar Kurulunca çıkarılan tüzüklerin Anayasaya aykırılığı iddiasıyla açılan iptal davalarına bakmak” Anayasa Mahkemesinin görevlerinden sayılmaz. 11) “Yargı kararları” hukukun asli kaynaklarından sayılmaz. 12) Bir ülkede dağınık halde bulunan hukuk kurallarının ait oldukları hukuk dalına bağlı olarak derlenip sistemli bir bütünlüğe kavuşturulması etkinliğine Yasalaştırma denir 13) “İradi olma” bir hukuk düzeninden bahsedebilmek için yargı örgütünün sahip olması gereken özelliklerden biri değildir. 14) Aklın, nesne ve olgular hakkında neye inanılması gerektiğiyle ilgili yapılan düşünmeyi gerçekleştiren yönüne Teorik akıl denir 15) Toplumsal düzende ve gündelik ilişkilerde bazı davranış kalıplarına uyulmasını gerektiren tavırlar, yöntemler ve hareket biçimlerinden oluşan kurallar bütününe Görgü kuralları denir 16) Kanunun öngördüğü unsurlara sahip olan ve kanunun emredici hükümlerine aykırı olmayan bir işlemin, o işlemi oluşturan iradelerden birindeki sakatlık sebebiyle geçersiz sayılmasına iptal edilebilirlik denir 17) Kıyas’ın uygulama alanı bulamadığı hukuk dalı Ceza hukuku 18) Tarafların iradeleri ile açıkça belirtebilecekleri halde belirtmedikleri konuların açığa kavuşturulmasında yardımcı olan kurallara Yorumlayıcı hukuk kuralı denir 19) “Eskişehir” bölge adliye mahkemelerinin göreve başladığı illerden biri değil. 20) Osmanlı Hukukunda askeri sınıfa ait şer?i ve hukuki davalara bakmakla görevlendirilen hâkim Kazasker 21) Fıkhın insanlar arasındaki doğumdan ölüme her tür ve düzeydeki toplumsal ilişkilerini inceleyen bölümüne Muamelât denir 22) İdari yargıdaki en üst yargı merci Danıştay 23) İngiliz Hukukunda parlamentonun çıkardığı yasalar, onayladığı anlaşmalar ve bunların uygulanma usul ve esaslarını gösteren düzenlemeleri kapsayan kaynak Statute law (yasa hukuku) 24) İslam Hukukunda İslam dinini belirleyen ilahi buyrukların toplamına Şeriat denir 25) Merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını, Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetlemek ve ayrıca sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamakla görevli mahkeme Sayıştay 26) Yürürlükteki hukuk kurallarının yorumunun dahi mahkeme önüne getirilmiş olayın karara bağlanmasına yetmeyeceği durumlarda başvurulan yöntem Hakimin hukuk yaratması 27) “Toplumdan dışlama” hukuk kurallarının sahip olduğu yaptırımlardan biri değildir. 28) Kamu düzenini sağlama, koruma yahut bozulduğunda eski duruma getirme faaliyetlerini yerine getiren ve zor kullanma yetkisine sahip kamu organlarına verilen genel ad Kolluk kuvvetleri 29) Bir kuralın öngörülen usulüne uygun çıkarılıp çıkarılmadığının denetlenmesine Şekil denetimi denir 30) “Disiplin mahkemesi” adli yargı kolundaki ceza mahkemelerinden değildir. 31) “Ceza davalarında sanığın suçlu olup olmadığı hakkında hüküm vermek” Cumhuriyet savcısının görevlerinden biri değil. 32) Kira ilişkisinden doğan tüm uyuşmazlıkları çözmekle yükümlü hukuk mahkemesi Sulh hukuk mahkemesi 33) Başlangıcı bilinemeyecek ölçüde eskiden beri uygulanıyor olan ve toplumda bu şekilde hareket edilmesi gerektiği yönünde bir inancın bulunduğu kurallar Örf ve adet kuralları 34) Hukukun insan ve toplum yaşamına katkısı, hukukun işlevleri olarak anılır. “Refah” bu işlevlerden biri değil. 35) Hukuki işlemin geçerlilik şartlarından kamu düzenini ilgilendirdiği kabul edilenlerin gerçekleşmemesi durumunda ortaya çıkan geçersizlik çeşidi Hükümsüzlük 36) Bir hukuk kuralının o kuralı oluşturan makam veya organ tarafından yürürlükten kaldırılmasına İlga denir 37) Devletin ülkesi içerisinde meydana gelen olaylar ve eylemlerin o devletin hukukuna tabi olması ilkesine Mülkilik ilkesi denir 38) “Ekonomik yorum teorisi” hukuk kurallarının yorum teorilerinden değildir. 39) Roma Hukuku?nun Almanya?da geçerli olduğu bölgenin ve zamanın gereklerine göre düzenlenmiş hali olarak ifade edilen hukuk Pandekt Hukuku 40) Örf ve adet hukukuna ceza hukukunda rastlanmamasının sebebi Bir eylemin suç olarak nitelenebilmesi için yasada açıkça yazması gerekir. 41) Uygulayıcının somut sorun ile ilgili kuralda açıkça dile getirilmeyen kararlar almasını gerektirmesine Hakimin takdir yetkisi denir 42) Adli yargı kolunda iş yoğunluğunun fazla olduğu yerlerde, hukuk mahkemelerinin birden fazla dairesi oluşturularak bu daireler numaralandırılabilir. Bu daireler arasındaki iş dağılımı aşağıdakilerden hangisi tarafındanbelirlenir Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu 43) Pandekt Hukuku’nun tanımı Roma Hukukunun Almanya?da geçerli olduğu bölgenin ve zamanın gereklerine göre düzenlenmiş halidir. 44) Kıta Avrupası Hukuku’nun başlıca özelliği Roma Hukukunun yeniden canlandırılmasına dayalı olması 45) Adli yargı kolunda yargı çevresi içinde bulunan ilk derece mahkemelerinin görev ve yetki uyuşmazlıklarını çözmekle görevli yargı organı Bölge adliye mahkemesi 46) Asli fonksiyonu, adli yargı kolunda çözüme bağlanan dava ve işler bakımından, ülkede hukukun aynı şekilde uygulanmasını ve hukuk birliğini sağlamak olan mahkeme Yargıtay 47) Bir kamu davasının açılmasına yer olup olmadığına karar vermek üzere soruşturma yapmak veya yaptırmak ve kanun hükümlerine göre, yargılama faaliyetlerini kamu adına izlemekle görevli merci Cumhuriyet Başsavcılığı 48) Genel ve olağan yargı koludur, zira diğer yargı kollarının görev alanına girmeyen tüm dava ve yargısal işler bu yargıda çözülür. Bu yargı kolunda, ilk derecemahkemeleri ve Yargıtay olmak üzere iki dereceli bir yargılama sistemi kabul edilmiştir. Yukarıda bahsi geçen kavram Adli Yargı 49) Ankara 2. Asliye Hukuk Mahkemesi ile Ankara 3. İdare Mahkemesi arasında çıkan görev uyuşmazlığını çözmekle görevli mahkeme Uyuşmazlık Mahkemesi 50) İslam hukukunda öldürme, yaralama ya da bir uzvun kullanılamaz hale getirilmesi ile sonuçlanan fiillerin bilerek ve isteyerek işleyen faillerinin, kadı kararıyla işledikleri suçun aynısına maruz bırakılarak cezalandırılmasına Kısas denir 51) Bir hukuk dairesi ile bir ceza dairesi arasındaki içtihat uyuşmazlıklarını, içtihadı birleştirme kararı alarak gideren Yargıtay organı Büyük Genel Kurul 52) Kaldırılmasında zorunlu ve kamusal yarar bulunan bir güçlüğü kaldırmak için hükmolunan çözüm olarak tanımlanan fıkıh kaynağı Maslahat 53) Kamu hukuku-özel hukuk ayrımını pratik bazı nedenlere dayandıran ölçüt Pragmatik ölçüt 54) İdari yargı kolunda, birden fazla idare veya vergi mahkemesi kurulduğu takdirde, bu mahkemeler arasındaki işbölümü aşağıdaki mercilerden hangisi tarafındanbelirlenir Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu 55) Genellikle zararın parasal değeri_ne karşılık gelen ödeme yükümlülüğüne Tazminat denir 56) ?Zorla yerine getirme? anlamına gelen kavram Cebri icra 57) Bir işlemin hukuk dünyasında hiçbir zaman var olmadığı kabul edilen durum Yokluk 58) MS 529-534 yılları arasında Doğu Roma İmparatoru I. Iustinianus tarafından hazırlatılan Roma Hukuku konusunda en kapsamlı külliyata Corpus Iuris Civilis denir 59) Dağılan Sovyetler Birliği ve eski Doğu Bloku ülkelerinde hâkim olan hukuk sistemi Sosyalist Hukuk Sistemi 60) İnsanlar arasındaki doğumdan ölüme dek her tür ve düzeydeki toplumsal ilişkinin incelendiği İslam Hukuku bölümü Muamelat 61) Osmanlı- Türk Anayasal tarihindeki ilk anayasa 1876 Kanun-u Esasi 62) Türk Ceza Kanununa göre aksi belirtilmeyen hallerde süreli hapis cezasının üst sınırı 20 yıl 63) Kanunların yorumunda kanun koyucunun sübjektif iradesinin dikkate alındığı yorum yöntemi Tarihsel yorum 64) Bir kimsenin malvarlığının haklı bir neden olmaksızın diğer bir kimsenin malvarlığının aleyhine çoğalmasına Sebepsiz zenginleşme denir 65) “İptal davaları” tam yargı davasının türlerinden biri değil. Kaynak: www.onlinefotokopi.com
#-Ünite 1 : Sosyal Düzen Kuralları ve HukukKaynak: www.onlinefotokopi.comSosyal Düzen Kuralları ve Hukuk ile ilgili çıkmış soruların genel yapısıAşağıdakilerden hangisi insanın doğasına, evrenin yapısına, insanların nasıl yaşaması gerektiğine, gerçeklik ve değerlerle ilgili doğruları araştırmanın en iyi yöntemlerine ilişkin birbiriyle içten bağlantılı bir inançlar kümesi ile bu inançlar tarafından belirlenen tutum ve pratiklere ne ad verilir?tarzında sorular sorulmuştur.Kaç Defa Soruldu?Sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepkiye ne ad verilir? 2 defa sorulduSık sorulan soruların hangi yıllara ait olduğunu görmek için özetin sonundaki çıkmış soruları inceleyiniz.Kısa ÖzetTanımlarSosyal düzen kuralları, ülkeden ülkeye ve hatta şehirden şehire değişebildiği gibi zaman içinde de değişimin konusu olur. Bir sosyal düzen kuralının zamanla bütünüyle ortadan kalkması da söz konusu olabilir.
Din kuralları Tanrı buyruğu olduğu için dogmatik ve statiktir. Din kurallarına uyulmadığı takdirde kişinin günah işleyeceği, Tanrı tarafından cezalandırılacağına inanılır.
Görgü kurallarına uymamanın yaptırımı manevi niteliktedir.
Hukuk kuralları toplum hayatında kişilerin birbirleriyle ve toplumla olan ilişkilerini düzenleyen ve uyulması kamu gücüyle yani maddi yaptırımla desteklenmiş sosyal kurallardır.
Hukuk kuralları genel, soyut, sürekli ve yaptırıma bağlı kurallardır.
HUKUK KURALLARININ SOSYAL DÜZEN KURALLARI İÇİNDEKİ YERİ
Hukuk kuralları diğer sosyal düzen kurallarından çeşitli özellikleriyle farklılık arz eder. Bunlar
dın veya erkeğe aynı şekilde uygulanmaktadır. Hukuk kuralları yürürlükten kaldırılmadıkları sürece, sürekli olarak uygulanmaktadır. Bu anlamda hukuk kuralları geçici değil,
uygulandığı zaman
dilimi içinde sürekli-
arasında ön plana çıkan özellik ise yaptırımların
niteliğine ilişkindir.
Hukuk Kurallarının Ögeleri ve Özellikleri
Genel bir değerlendirme yapıldığında açık veya üstü kapalı biçimde olsun: her hukuk kuralının üç öge-
dir. Hukuk kuralları bağlıyıcıdır
Diğer sosyal kuralların yaptırımı manevi nitelik taşırken hukuk kurallarının yaptırımı maddidir.
dikkat Hukukun temelini, idealini ve son amacını adalet kavramı oluşturmaktadır.
HUKUKTA YAPTIRIM
Her hukuk kuralının bir yaptırımı vardır. Bu yaptırım diğer sosyal düzen kurallarından farklı olarak ?maddi? nitelik taşır. Ancak, hukukta yaptırımın bugünkü hâlini alması yüzyıllar süren bir süreç sonrası gerçekleşmiştir.
Günüzmüzde yaptırım uygulama tekeli devlete aittir ve çağdaş hukukun ayırıcı özelliği olarak görülmektedir.
Tazminat bir kimsenin hukuka aykırılık oluşturan kusurlu bir davranışı sonucu başkasına verdiği zararın o kişiye ödettirilmesidir. Tazminata konu zarar maddi ya da manevi olabilir.
Yokluk yaptırımına tâbi bir hukuki işlem hiç doğmamış kabul edilir. Mutlak butlanda işlem doğmuş ama geçersiz sayılmıştır.
Spot Bilgilerİnsan toplum denilen sosyal çevre içinde yaşamaktadır. İnsan yaşamını sürdürdüğü bu çevrede diğer insanlarla ve kurumlarla birçok ilişkiye girer; bu ilişkiler sosyal ilişki olarak adlandırılmaktadır. Sosyal ilişkiler, sosyal düzen kurallarıyla belirlenmekte ve düzenlenmektedir. Sosyal düzen kuralları; din kuralları, ahlak kuralları, görgü (nezaket) kuralları ve hukuk kuralları olmak üzere sınıflandırılabilir.
Din, evreni yaratan ve yöneten ilahi bir varlığa yani Tanrıya inanmayı ve ona ibadeti emreder. Kutsal kitaplarda düzenlenen bu ilişkinin bir boyutu uhrevi yani kişi ile Tanrı ve öbür dünya ilişkileridir. Kutsal kitapların getirdiği kurallar uhrevi olanlar yanında aynı zamanda sosyal yaşamı da düzenlemekte ve bu durumda din kuralları hukuk kuralı niteliğine bürünmektedir. Ahlak kuralları iyilik-kötülük, doğruluk-yanlışlık gibi çeşitli konulardaki değer yargılarından oluşmaktadır. Ahlak kurallarının iki yönü vardır: Nesnel (objektif, sosyal) Ahlak insanın diğer bireylere karşı olan ödevleri ile ilgilidir. Öznel (subjektif ) Ahlak kişinin kendi şahsı ve iç dünyasına karşı ödevlerini ifade eder. Görgü kuralları, tavırlar, yöntemler ve hareket biçimlerinden oluşur. Başkası konuşurken dinlemek; el öpmek, kibarca yemek yemek misafir ağırlamak gibi. Görgü kuralları özellikle milletler arası alanda önemlidir. Görgü kuralları bazen hukuksallaşabilir, örneğin askerde selam vermek gibi. Hukuk kuralları en önemli sosyal kurallardır. İnsan topluluğunun bulunduğu her yerde hukuk vardır. Hukuk kuralları kişilerin dışa yansıyan ilişkilerini düzenlediği gibi toplum yaşamını düzenlemek, huzuru ve barışı sağlamak, dayanışmayı gerçekleştirmek gibi fonksiyonları yerine getirir. Hukuk kurallarının temel özellikleri genel ve soyut olması, emir ve yaptırım içermesidir.
Sosyal kurallara uyulmadığı takdirde karşılaşılan tepkiye yaptırım denir. Hukuk kurallarını diğer sosyal düzen kurallarından ayıran en önemli özellik, bu kurallar bütünün maddi bir yaptırıma sahip olmasıdır. Yaptırım din, ahlak ve görgü kurallarına uyulmaması hâlinde manevi nitelik taşırken hukuk kurallarına uyulmaması durumunda maddi niteliktedir. Bu bakımdan hukukta yaptırım, hukuk kuralına uyulmasını sağlayan, maddi güç uygulanması esasına dayanan bir tepki olarak ortaya çıkar. Hukukta yaptırım türleri; ceza, cebri icra, tazminat, geçersizlik ve iptal olarak sıralanabilir.
Suçun karşılığı olan ceza birçok toplumda temel yaptırım olarak kabul edilir. Türk Ceza Kanunu?na göre cezalar hapis ve adli para cezaları olmak üzere ikiye ayrılır (TCK m.45). Hapis cezaları ise ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve süreli hapis cezaları şeklinde üç grupta düzenlenmiştir. Cebri icra, bir borç ilişkisinde borcunu kendi rızasıyla yerine getirmeyen borçlunun devlet gücü aracılığıyla bu borcunu yerine getirmesini sağlayan bir yaptırımdır. Örneğin, süresi dolmasına rağmen oturduğu taşınmazı tahliye etmeyen bir kiracının tahliyesinde ya da boşanma davasının sonucu velayeti anneye bırakılan çocuğu teslim etmeyen babanın durumunda cebri icra yaptırımı uygulanabilir. Tazminat bir kimsenin hukuka aykırılık oluşturan kusurlu bir davranışı sonucu başkasına verdiği zararın o kişiye ödettirilmesidir. Tazminata konu zarar maddi ya da manevi olabilir.
Hukuka aykırı bir şekilde yapılan hukuki işleme uygulanan yaptırım geçersizlik yani hükümsüzlüktür. Bir işlemin kanunun aradığı koşullara uyulmadan yapılması onun geçersizliği sonucunu doğurur. Özel hukukta görülen geçersizlik yaptırımın türleri arasında yokluk ve butlan (mutlak, kısmi ve nispi butlan) sayılabilir. Ayrıca yine özel hukukta tek taraflı bağlamazlık, ileri sürülemezlik gibi geçersizlik yaptırımlarına rastlanır. Hukuki işlemin kanunun öngördüğü kurucu unsurlardan en az birine uyulmadan yapılması hâlinde yokluk söz konusudur. Mutlak butlan, kanunun öngördüğü kurucu unsurlara sahip olan ancak kanunun emredici hükümlerine aykırı olarak yapılan hukuki işlemler aleyhine uygulanan yaptırımdır. Nispi butlan, kanunun öngördüğü unsurlara sahip olan ve kanunun emredici hükümlerine aykırı olmayan bir işlemin, o işlemi oluşturan iradelerden birindeki sakatlık sebebiyle geçersiz sayılmasıdır. Kısmi butlanda hukuki işlemin tamamının değil bir kısmının geçersizliği söz konusudur. Kurucu unsurları ve geçerlilik gerekleri mevcut olan ve bu yüzden geçerli sayılan bir işlemin, hukuki sonuçlarını doğurması için tamamlayıcı bir dış olgunun sonradan gerçekleşmesine bağlanmasıdır. Burada, eksik olan işlemin tamamlanması aranır. Eksikliğin tamamlanması ile işlem baştan itibaren geçerli hâle gelir. Hukuk kurallarına aykırı bir biçimde yapılmış idari işlemlerin idari yargı organlarınca ortadan kaldırılması hâlinde iptal yaptırımı ortaya çıkar. Anayasa?ya göre, idarenin her türlü eylem ve işlemi yargı denetimine tabidir (Ana. m.125).
Püf NoktalarHer hukuk kuralının üç ögesi bulunur. Bunlar; konu, irade (emir) ve yaptırımdır.
Her hukuk kuralının düzenlediği bir konu bulunur. Hukuk kuralının ögelerinden ikincisi irade (emir)dir. İrade kanun koyucunun yapılmasını uygun bulduğu ya da yasakladığı davranışa ilişkin iradesini ifade eder.
Nihayet, her hukuk kuralında bir yaptırım bulunur. Hukuk kuralları genel, soyut, sürekli ve yaptırıma bağlı kurallardır. Hukuk kuralları ve diğer sosyal kuralların birbirinden ayrılması için çeşitli ölçütlerden yararlanılmaya çalışılmaktadır. Bunlardan, örneğin taraflar bakımından yapılan ayırıma göre, hukuk kuralları iki taraflıdır, diğer kurallar tek taraflıdır. Ancak din, ahlak ve görgü kuralları da iki taraflı olabileceği için bu ölçütün bir anlamı bulunmamaktadır. Bazılarına göre hukuk kuralları yazılı kurallardır; buna karşın diğer sosyal kurallar yazılı değildir. Bu ölçüt de özellikle kutsal kitaplardan esinlenen din kuralları dikkate alındığında yeterli kabul edilemez. Kanımızca, hukuk kuralları ile diğer sosyal kurallar arasındaki ayırım denemeleri gereksizdir. Hukuk kuralları ile diğer sosyal kuralları birbirinden ayırmada en sağlam ölçüt yaptırımın niteliğidir. Diğer sosyal kuralların yaptırımı manevi nitelik taşırken hukuk kurallarının yaptırımı maddidir. Hukuk sisteminin nihai amacı adaleti gerçekleştirmektir. Hukuk devleti demek adaleti sağlayan devlet demektir. Adalet kavramını tanımlamak son derece güçtür. Bir tanıma göre adalet ?sana yapılmasını istemediğini başkasına yapmamaktır?. Romalı hukukçular adaleti ?herkese hakkı olan şeyi vermek konusundaki irade? diye tanımlamışlardır. Genel bir tanım vermek gerekirse ?adalet; ahlaka dayanan, herkese hakkı olanı veren, bireylere hürriyet ve eşitlik sağlayan, insan haklarına saygılı ve insanları mutlu eden erdem ve iradedir?.
Sosyal düzen kurallarının belirli özellikleri bulunmaktadır. Öncelikle bu kurallar genel nitelik taşır yani ayırımsız herkese uygulanır. İkincisi süreklidir yani bu kurallar çok uzun zamandır ve aralıksız bir biçimde uygulanmaktadır. Üçüncüsü, bunlar yaptırımlı kurallardır.
Hukuk kuralları en önemli sosyal kurallardır. İnsan topluluğunun bulunduğu her yerde hukuk vardır. Hukuk kuralları kişilerin dışa yansıyan ilişkilerini düzenlediği gibi toplum yaşamını düzenlemek, huzuru ve barışı sağlamak, dayanışmayı gerçekleştirmek gibi fonksiyonları yerine getirir. Hukuk kurallarının temel özellikleri genel ve soyut olması, emir ve yaptırım içermesidir.
En genel tanımıyla adalet; ahlaka dayanan, herkese hakkı olanı veren, bireylere hürriyet ve eşitlik sağlayan, insan haklarına saygılı ve insanları mutlu eden erdem ve iradedir.
Yoklukta hukuki işlem kanunun öngördüğü kurucu unsurlardan en az birine uyulmadan yapıldığı için hiç oluşmamış sayılır. Örneğin, evlendirme memuru önünde yapılmamış evlenme işlemi yani dinî nikâh yok hükmündedir. Mutlak butlan, kanunun öngördüğü kurucu unsurlara sahip olan ancak kanunun emredici hükümlerine aykırı olarak yapılan hukuki işlemler aleyhine uygulanan yaptırımdır. Hukuki işlemin mutlak butlan ile geçersizliğine yol açan sebepler arasında işlemi yapan tarafların hukuki işlem ehliyetine sahip olmaması, işlemin konusunun ahlaka, adaba, kamu düzenine veya kanunun emredici hükümlerine aykırı bulunması, işlemin konusunun imkânsız olması, işlemin geçerlik koşulu olan şekle uygun yapılmaması veya işlemin muvazaalı olması sayılabilir. Sonuçları birbirine çok benzemekle birlikte, yokluk yaptırımına tabi bir hukuki işlem hiç doğmamış kabul edilirken mutlak butlanda işlem doğmuş ama geçersiz sayılmıştır. Klasik bir benzetmeyle yok işlem hiç doğmamış, mutlak butlanla batıl işlem ise ölü doğmuş bir işlemdir.
Kısa KısaBu ünitede sosyal düzen kavramı ve sosyal düzen kurallarının türleri, hukuk kurallarının sosyal düzen içindeki yeri incelenecektir. Hukukta yaptırım kavramı değerlendirilerek ünite tamamlanacaktır. İnsan, yaşamını sürdürdüğü çevrede diğer insanlarla ve kurumlarla birçok ilişkiye girer. Bu ilişkiler sosyal ilişki olarak adlandırılmaktadır. Bu sosyal ilişkilerin tabi olduğu düzen ise, sosyal düzen olarak ifade edilmektedir. Genel kabul gören bir yaklaşıma göre sosyal düzen kuralları; din kuralları, ahlak kuralları, görgü kuralları ve hukuk kuralları şeklinde sınıflandırılmaktadır. Hukuk kuralları en önemli sosyal kurallardır. Hukuk kurallarının temel özellikleri genel ve soyut olması, emir ve yaptırım içermesidir. Hukuk kurallarını diğerlerinden ayıran en önemli özellik yaptırımının maddi olmasıdır. Hukuk kurallarına uymama hâlinde kişiye maddi yaptırım uygulanır, kamu gücü devreye girerek kuralı ihlal eden kimseye zor kullanır ve kuralın gereğini yerine getirir. Hukuk kurallarının diğer sosyal düzen kurallarından farkı, bu kuralların devletin zorlayıcı gücüyle desteklenmiş olmasıdır. Sosyal kurallara uyulmadığı takdirde karşılaşılan tepkiye yaptırım denir. Yaptırım farklı türlerde zorlama ile kurallara uyulmasını amaçlamaktadır. Yaptırım din, ahlak ve görgü kurallarına uyulmaması hâlinde manevi nitelik taşırken, hukuk kurallarına uyulmaması durumunda maddi niteliktedir. Hukuki yaptırımlar ceza, cebri icra, tazminat, geçersizlik ve iptal olmak üzere beş kategoride incelenebilir. Yaptırım, hukuk kuralının ihlali hâlinde ortaya çıkmaktadır. Yaptırımın türü, ilgili hukuk alanı, ihlal edilen hukuk kuralı, ihlalin niteliği ve etkilerine göre belirlenmektedir.
SOSYAL DÜZEN VE KURALLAR
İnsan toplum denilen sosyal çevre içinde yaşamaktadır. İnsan yaşamını sürdürdüğü bu çevrede diğer insanlarla ve kurumlarla birçok ilişkiye girer; bu ilişkiler sosyal ilişki olarak adlandırılmaktadır. İnsanın sosyal ilişkileri sayılamayacak kadar çoktur. Bir öğrencinin sabah kalktığında ailesi ya da arkadaşlarıyla ilişkileri, okula giriş kapısında güvenlik
görevlileriyle yaşadığı ilişkiler, sınıfta ya da kantinde yaşadığı ilişkilerin hepsi sosyal ilişki olarak adlandırılabilir.
İnsan için belirli bir sosyal çevrede yaşamak önemli bir zorunluluktur. Bazılarına göre bunun sebebi insanda bulunan benzerlerini arama eğilimi; bazılarına göre ihtiyaçlarını karşılama gereksinimi; bazılarına göre içgüdüsel, hayvansal bir gereksinim; bazılarına göre ise barış içinde yaşama zorunluluğudur.şimdi bu konu ile ilgili çıkmış sorulara göz atalım; Sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepkiye ne ad verilir?A) CezaB) KınamaC) TazminatD) ŞiddetE) Yaptırım
2018 Ara Sınav Doğru Cevap: E
Bu sosyal ilişkiler bazen sorunsuz yürürken bazen de çatışmalara neden olabilir. Örneğin aile içinde yaşanan çatışmalar, kadın erkek çatışmaları, kurumlar arası, hatta ülkeler arası çatışmalar bunlara örnek olarak gösterilebilir. Ancak belirttiğimiz sosyal ilişkiler her ne kadar birtakım çatışmalar içerse de belli bir düzen içinde yürümektedir. Kurallara uyanlar yanında uymayanlar da bulunmasına rağmen, bu düzen kendi dinamiği içinde yürümektedir. İşte sosyal ilişkilerin tabi olduğu bu düzen, sosyal düzen olarak ifade edilmektedir.
Sosyal düzenin herkese yüklediği bazı yükümlülükler ve bazı ödevler vardır. Sosyal düzen içinde, belirtilen ödev ve yükümlere uymamak beraberinde birçok sorunu getirir. Zira sosyal düzen, belli bir ahengi sağlamak için birtakım emir ve yasaklar getirmektedir. Sosyal düzen içinde yaşayan insanların ödevleri, hak ve yetkilerini düzenleyen kurallara sosyal düzen kuralları denilmektedir.
Sosyal düzen kurallarının belirli özellikleri bulunmaktadır. Öncelikle bu kurallar genel nitelik taşır yani ayırımsız herkese uygulanır. İkincisi süreklidir yani bu kurallar çok uzun zamandır ve aralıksız bir biçimde uygulanmaktadır. Üçüncüsü, bunlar yaptırımlı kurallardır.
Sosyal düzen kuralları zaman içinde değişim gösterebilirler, hatta bölgeden bölgeye, ülkeden ülkeye dahi farklılaşabilirler. Bir sosyal düzen kuralının zamanla ortadan kalması da söz konusu olabilir. Öte yandan, bir davranış aynı zamanda birden çok sosyal düzen kuralını ihlal edebilir. Örneğin, aynı olay hem ahlak, hem din ve hem de hukuk kurallarına aykırı olabilir. Hırsızlık, adam öldürme gibi.
SOSYAL DÜZEN KURALLARININ TÜRLERİ
Sosyal düzen kuralları sayılamayacak kadar çoktur ancak bilimin önemli bir fonksiyonu bilimsel bilgiyi sınıflayarak anlaşılabilir kılmaktır. Bu yönden yaklaşıldığında, sosyal düzen kurallarının, özellikleri de dikkate alınarak sınıflandırılması mümkündür. Genel kabul gören bir yaklaşıma göre sosyal düzen kuralları:
Din kuralları,
Ahlak kuralları,
Görgü kuralları,
Hukuk kuralları şeklinde sınıflandırılabilir
Din Kuralları
İlkel toplumlarda kuralları koyan ya da oluşturanlar genellikle din adamlarıdır. Bu anlamda din
kuralları sosyal düzenin oluşumunda önemli yer tutmuştur. Hatta bu dönemlerde zaman zaman dinsel ve dünyevi otoritenin karıştığı dahi görülmektedir. Dinsel kuralların etkin olduğu toplumlarda hukuk kuralları teokratik temellere dayanmaktadır. Gerçekten, dinsel yönetimin benimsendiği toplumlarda din kurallarına uymamak, aynı zamanda hukuk kurallarına da uymamak anlamına gelir. Bu tür toplumlarda din kuralları ile hukuk kuralları genellikle eş anlamlı ve eş değerdedir.şimdi bu konu ile ilgili çıkmış sorulara göz atalım; Toplumsal düzende ve gündelik ilişkilerde bazı davranış kalıplarına uyulmasını gerektiren tavırlar, yöntemler ve hareket biçimlerinden oluşan kurallar bütününe ne ad verilir?A) Ahlak kurallarıB) Din kurallarıC) Örf adet kurallarıD) Görgü kurallarıE) Hukuk kuralları
2018 Ara Sınav Doğru Cevap: D Hakların kullanılması ve borçların ifasında herkesin uymak zorunda olduğu kurallar aşağıdakilerden hangisidir?A) Dürüstlük kurallarıB) Din kurallarıC) Ahlak kurallarıD) Örf ve adet kurallarıE) Etik kurallar
2014 Dönem Sonu Doğru Cevap: A
Din kuralları Tanrı ile insanlar arasındaki ilişkileri düzenleyen, Tanrı?nın emir ve yasaklarını içeren kurallar bütünüdür. İstisnalar bir yana bırakılırsa din kuralları genellikle kutsal kitaplara dayanmaktadır. Din, evreni yaratan ve yöneten ilahi bir varlığa yani Tanrı?ya inanmayı ve ona ibadeti emreder. Kutsal kitaplarda düzenlenen bu ilişkinin bir boyutu uhrevi yani kişi ile Tanrı ve öbür dünya ilişkileridir. Kutsal kitapların getirdiği kurallar uhrevi olanlar yanında aynı zamanda sosyal yaşamı da düzenlemekte ve bu durumda din kuralları hukuk kuralı niteliğine bürünmektedir. Din kurallarının değişmezliği ve dogmatikliği din kurallarının toplumsal yaşamın gerisinde kalmasına yol açabilmektedir. Din kuralları Tanrı buyruğu olduğu için dogmatik ve statiktir. Din kurallarına uyulmadığı takdirde kişinin günah işleyeceği, Tanrı tarafından cezalandırılacağına inanılır.
Hukukla ilgili olarak yapılan tanımlar bir bütün olarak değerlendirildiğinde hukuk kurallarının;
Kişilerin dışa yansıyan davranışlarını düzenlediği,
Toplumdaki egemen güç, yani üstün siyasal iktidar tarafından belirlendiği,
Genel olarak kişiler arasındaki ilişkileri düzenlediği,
Örgütlü siyasal mekanizma aracılığı ile gerçekleştiği,
Maddi yaptırım içerdiği,
Toplumsal barışı, hukuk güvenliğini ve adaleti sağladığı görülür.
aptırım Kavramı ve Tarihçesi
Devlet adaleti sağlarken objektif ve adaletli hukuk kuralları çıkarmalı ve bu kuralları aynı biçimde uygulamalıdır. Bunda hem toplumun, hem devletin hem de bireyin yararı vardır. Sosyal kurallara uyulmadığı takdirde karşılaşılan tepkiye yaptırım denir. Yaptırım farklı türlerde zorlamayı zorlama ile kurallara uyulmasını amaçlamaktadır. Yaptırım din, ahlak ve görgü kurallarına uyulmaması hâlinde manevi nitelik taşırken hukuk kurallarına uyulmaması durumunda maddi niteliktedir. Bu bakımdan hukukta yaptırım, hukuk kuralına uyulmasını sağlayan, maddi güç uygulanması esasına dayanan bir tepki olarak ortaya çıkar. Hukukta yaptırım özü itibarıyla ceza ve cebir unsurunu içerir; hukuk ku-
ralının yürürlüğü yaptırım olmaksızın sağlanamaz.
Yaptırım hukuk kuralının verdiği emrin yerine getirilmemesi veya kuralın öngördüğü yasağın çiğnenmesi hâlinde geçerlik kazanır.
Yaptırımın ikinci aşamasında kısas uygulamaları dikkati çekmektedir. ?Göze göz dişe diş? şeklinde ifade edilebilecek kısas uygulamalarının yarattığı sakıncalar toplumları başka yaptırımlar aramaya yöneltmiştir.
Kısas uygulamalarının sakıncalarını bertaraf etmek için ise uzlaşma ve hakeme başvurma gibi yöntemler benimsenmiş; hakemin belirlediği tazminatın ödenmemesi durumunda ise yine kısas uygulamasına olanak tanınmıştır.
Ceza
Hukuka aykırı davranışlar, suç olarak ceza kanunlarında yer almaktadır. Suçun işlenmesini önlemek, suç işlenmesiyle bozulan toplumsal düzeni kurmak ve suçluyu ıslah etmek amacıyla ceza yaptırımına başvurulmaktadır (Özekes, 2015 s. 118). Suçun karşılığı olan ceza, birçok toplumda temel yaptırım olarak kabul edilir. Öyle ki birçok toplumda yaptırım ile ceza kavramı özdeşleşmiştir. Bunun en temel sebebi ceza yaptırımının ağırlığıdır.
Cebri İcraBu konuda şöyle sorular gelebilir. Kişinin hakkını bizzat kuvvet kullanarak korumasına ne ad verilir?A) İhkakı hakB) Mesru müdafaaC) IztırarD) Cebri icraE) Def’i
Doğru Cevap: A ?Zorla yerine getirme? anlamına gelen kavram aşağıdakilerden hangisidir?A) Cebri icraB) YaptırımC) CezaD) İdari cezaE) Disiplin cezası
Doğru Cevap: A Bir kişinin kendisine veya malına yönelik bir saldırı söz konusu olduğunda belirli şartlar altında kuvvet kullanarak bu saldırıyı uzaklaştırma hakkına sahip olmalarına ne ad verilir?A) ihkakı hakB) Cebri icraC) IztırarD) DefiE) Meşru müdafa
2017 Tek Ders Doğru Cevap: E
Yaptırımın uygulanmasında temelde icra daireleri görevlidir. Hak sahibi öncelikle icra dairesine başvurarak borçlunun yükümlülüğünü yerine getirmesini (örneğin evin tahliyesini, çocuğun teslimini ya da borcun ödenmesini) isteyecektir. Alacaklının elinde bir mahkeme kararı varsa ilamlı icra; para ve teminat alacağına yönelik bir kambiyo senedi varsa ilamsız icra talep edilir. Bunun üzerine icra dairesi önce bir ihtarda bulunacak (ödeme emri, tahliye emri); borçlu hâlâ borcunu yerine getirmemişse icra dairesi hakkı zorla yerine getirecek, yani gerekirse kiracıyı zorla evden çıkaracak, çocuğu zorla babadan alıp anneye verecek ya da alacaklının mallarını haciz edip sattırarak alacaklıya alacağını ödeyecektir.
Tazminat
Tazminat bir kimsenin hukuka aykırılık oluşturan kusurlu bir davranışı sonucu başkasına verdiği zararın o kişiye ödettirilmesidir. Tazminat ile zarar arasındaki ilişki, suç ile ceza arasındaki ilişkiye benzer. Suç işleyen kimseye ceza verilir; zarar veren kimse ise tazminat öder.
Doğru – Yanlış TestleriAşağıdaki ifadeleri doğru-yanlış şeklinde doldurun. Hatalı bildiğiniz konu başlıklarını tekrar gözden geçirin.( ) (Yaptırım ile ilgili); Hukuk düzenine aykırı durumlarda hukukun verdiği tepkidir.( ) Sosyal düzen kurallarının ayırt edici özelliği maddi yaptırıma sahip olmalarıdır.( ) (Yaptırım ile ilgili olarak); Bir hukuk kuralının yaptırım unsurunu içermemesi mümkündür.( ) “Ceza” hukuk kurallarının sahip olduğu yaptırımlardan biridir.( ) Hukukun insan ve toplum yaşamına katkısı, hukukun işlevleri olarak anılır. “Refah” bu işlevlerden biridir.( ) “Geçersizlik” hukuki yaptırım türlerinden biridir.( ) (Sosyal düzen kuralları ile ilgili); Bir davranışın aynı anda birden çok sosyal düzen kuralını ihlal etmesi mümkündür.( ) (Yaptırım ile ilgili olarak); Yaptirim hukuk düzeninin devamı için bir tehdittir.( ) (Yaptırım ile ilgili); Hukuk kurallarının ihlal edilmesi halidir.( ) (Yaptırım ile ilgili); Hukuk kendi kurduğu düzeni devam ettirmez.D Y Y D Y D D D Y Y Boşluk Doldurma Aşağıdaki ifadelerdeki boşlukları doldurun. Hatalı olduğunuz konu başlıklarını tekrar gözden geçirin.1) Toplumsal düzende ve gündelik ilişkilerde bazı davranış kalıplarına uyulmasını gerektiren tavırlar, yöntemler ve hareket biçimlerinden oluşan kurallar bütününe ………..denir2) Kanunun öngördüğü unsurlara sahip olan ve kanunun emredici hükümlerine aykırı olmayan bir işlemin, o işlemi oluşturan iradelerden birindeki sakatlık sebebiyle geçersiz sayılmasına ………..denir3) Sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepkiye ………..denir4) Kamu düzenini sağlama, koruma yahut bozulduğunda eski duruma getirme faaliyetlerini yerine getiren ve zor kullanma yetkisine sahip kamu organlarına verilen genel ad ………..dır5) Başlangıcı bilinemeyecek ölçüde eskiden beri uygulanıyor olan ve toplumda bu şekilde hareket edilmesi gerektiği yönünde bir inancın bulunduğu kurallar ………..dır6) Hukuki işlemin geçerlilik şartlarından kamu düzenini ilgilendirdiği kabul edilenlerin gerçekleşmemesi durumunda ortaya çıkan geçersizlik çeşidi ………..dır7) Aşağıdakilerden hangisi insanın doğasına, evrenin yapısına, insanların nasıl yaşaması gerektiğine, gerçeklik ve değerlerle ilgili doğruları araştırmanın en iyi yöntemlerine ilişkin birbiriyle içten bağlantılı bir inançlar kümesi ile bu inançlar tarafından belirlenen tutum ve pratiklere ………..denir8) Kamu hukuku-özel hukuk ayrımını pratik bazı nedenlere dayandıran ölçüt ………..dır9) Genellikle zararın parasal değeri_ne karşılık gelen ödeme yükümlülüğüne ………..denir10) ?Zorla yerine getirme? anlamına gelen kavram ………..dır11) Bir işlemin hukuk dünyasında hiçbir zaman var olmadığı kabul edilen durum ………..dır1) Görgü kuralları 2) iptal edilebilirlik 3) Yaptırım 4) Kolluk kuvvetleri 5) Örf ve adet kuralları 6) Hükümsüzlük 7) Din 8) Pragmatik ölçüt 9) Tazminat 10) Cebri icra 11) Yokluk Kaynak: www.onlinefotokopi.com#-Ünite İle İlgili Çıkmış Sorular 1. Sosyal düzen kuralları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?  A) Bir davranışın aynı anda birden çok sosyal düzen kuralını ihlal etmesi mümkündür.  B) Sosyal düzen kuralları zaman içinde değişiklik gösterebilir.  C) Sosyal düzen kurallarının ayırt edici özelliği maddi yaptırıma sahip olmalarıdır.  D) Sosyal düzen kuralları süreklilik arz eder.  E) Sosyal düzen kuralları genel nitelik taşır.
Çözümü: Hukuk kurallarının temel özellikleri genel ve soyut olması, emir ve yaptırım içermesidir. Sosyal düzen kurallarında maddi yaptırım ayırtedici bir özellik değildir. 2018 Ara Sınav Doğru Cevap: C 2. Toplumsal düzende ve gündelik ilişkilerde bazı davranış kalıplarına uyulmasını gerektiren tavırlar, yöntemler ve hareket biçimlerinden oluşan kurallar bütününe ne ad verilir?  A) Ahlak kuralları  B) Din kuralları  C) Örf adet kuralları  D) Görgü kuralları  E) Hukuk kuralları
Çözümü: Görgü kuralları genel olarak aynı toplumda yaşayan kimselerden uyması gereken davranış biçimlerini ifade eder. (Yeme-içme,giyinme,konuşma?)
Görgü kuralları zaman içinde değişebilir. Belli bir dönemde adabın gereği sayılan bir davranış, belli bir süre sonra adaba aykırı hale gelebilir. Örneğin yemeği şapırdatarak yemek ev sahibine iltifat anlamına gelirken, günümüzde görgü kurallarına aykırı bir davranıştır.
Bazı görgü kuralları zaman içinde hukuk kuralına dönüşebilir. Örneğin birine selam vermek görgü kuralı olduğu halde askeri personellerin birbirine selam vermesi hukuk kuralıdır.2018 Ara Sınav Doğru Cevap: D 3. Kanunun öngördüğü unsurlara sahip olan ve kanunun emredici hükümlerine aykırı olmayan bir işlemin, o işlemi oluşturan iradelerden birindeki sakatlık sebebiyle geçersiz sayılmasına ne ad verilir?  A) Kısmi hükümsüzlük  B) Yokluk  C) Tek taraflı bağlamazlık  D) Kesin hükümsüzlük  E) iptal edilebilirlik
Çözümü: ukuksal işlemin kurucu öğeleri var, fakat kimi geçerlilik öğelerindeki eksiklik dolayısıyla işlemde sakatlık bulunmakta ise iptal edilebilirlik söz konusu olmaktadır. İrade sakatlığı halleri de denilen yanılma (hata), aldatma (hile) ve zorlama (tehdit) durumları ile aşırı yararlanma (gabin) iptale yol açan sebeplerdir. Bu sebeplerin, butlana yol açan sebepler kadar kamu yararını ağır biçimde ihlâl etmediği düşünüldüğü ve iptal edilebilirlik sebepleri daha çok tarafları ilgilendiren nitelikte olduğu için onlara kesin hükümsüzlük sonucu bağlanmamıştır.
irade ile beyan arasındaki uygunsuzluk yanılan, aldatılan ve zorlanan tarafça bilmeden ve istenmeden yaratılmıştır.
Bu hallerde de işlem daha baştan geçersizdir. Fakat, ilgili, bir yıl içerisinde işlemin geçersizliğini bildirerek, hukuksal işlemle bağlı olmayacağı açıklamasını yaptığı anda, işlem baştan itibaren geçersiz hale gelir. Bu yüzden, bu işlemler hakkında, kuruluşlarıyla, bu sürenin dolması sonucu hakkın düşmesi anına değin geçen sürede işlemi ortadan kaldırıcı açıklama yapılması olası olduğu için ?askıda geçersiz?Tikden de söz edilir.
Butlandan farklı olarak, iptal sebepleri hak sahibi tarafından ileri sürülmedikçe yargıç tarafından göz önüne alınamaz. Keza, butlanın düzelmesi mümkün değil iken, iptal sebebi bulunan işlem açıkça onaylanarak ya da süresi içerisinde iptal edilmemekle örtülü onay verilerek düzeltilebilir. Bu yüzdendir ki, butlana kesin hükümsüzlük denilirken, bunlara düzelebilir hükümsüzlük halleri de denilmektedir.
2018 Ara Sınav Doğru Cevap: E 4. Hukuk kurallarına aykırı bir biçimde yapılmış idari işlemlerin idari yargı organlarınca ortadan kaldırılması halinde ortaya çıkan yaptırım aşağıdakilerden hangisidir?  A) iptal  B) Ceza  C) Butlan  D) Yokluk  E) Tazminat
Çözümü: Hukuk kurallarına aykırı bir biçimde yapılmış idari işlemlerin idari yargı organlarınca ortadan kaldırılması hâlinde iptal yaptırımı ortaya çıkar. Anayasa?ya göre, idarenin her türlü eylem ve işlemi yargı denetimine tabidir 2018 Ara Sınav Doğru Cevap: A 5. Sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepkiye ne ad verilir?  A) Ceza  B) Kınama  C) Tazminat  D) Şiddet  E) Yaptırım
Çözümü: . Sosyal kurallara uyulmadığı takdirde karşılaşılan tepkiye yaptırım denir. Yaptırım farklı türlerde zorlama ile kurallara uyulmasını amaçlamaktadır. Yaptırım din, ahlak ve görgü kurallarına uyulmaması hâlinde manevi nitelik taşırken, hukuk kurallarına uyulmaması durumunda maddi niteliktedir. Hukuki yaptırımlar ceza, cebri icra, tazminat, geçersizlik ve iptal olmak üzere beş kategoride incelenebilir. Yaptırım, hukuk kuralının ihlali hâlinde ortaya çıkmaktadır.2018 Ara Sınav Doğru Cevap: E 6. Aşağıdakilerden hangisi hukuk kurallarının sahip olduğu yaptırımlardan biri değildir?  A) Ceza  B) Geçersizlik  C) Toplumdan dışlama  D) Hükümsüzlük  E) Tazminat
Çözümü: Hukuk kurallarının yaptırımları: Ceza, Cebri İcra, Tazminat, Hükümsüzlük ve iptaldir.
Toplumdan Dışlanma hukuki yaptırım değildir. 2013 Ara Sınav Doğru Cevap: C 7. Kamu düzenini sağlama, koruma yahut bozulduğunda eski duruma getirme faaliyetlerini yerine getiren ve zor kullanma yetkisine sahip kamu organlarına verilen genel ad aşağıdakilerden hangisidir?  A) İcra memuru  B) İcra müdürü  C) Kolluk kuvvetleri  D) Yargı organı  E) Yürütme organı
Çözümü: Kolluk kuvvetleri: Kamu düzenini sağlama, koruma yahut bozulduğunda eski duruma getirme faaliyetlerini yerine getiren ve zor kullanma yetkisine sahip kamu organları; polis, zabıta, jandarma, sahil güvenlik vb.2013 Ara Sınav Doğru Cevap: C 8. Başlangıcı bilinemeyecek ölçüde eskiden beri uygulanıyor olan ve toplumda bu şekilde hareket edilmesi gerektiği yönünde bir inancın bulunduğu kurallar aşağıdakilerden hangisidir?  A) Din kuralları  B) Hukuk kuralları  C) Örf ve adet kuralları  D) Ahlak kuralları  E) İdari kurallar
Çözümü: örf ve âdet kuralları adı verilen kuralların en önemli iki özelliği, başlangıcı bilinemeyecek ölçüde eskiden beri uygulanıyor olmak ve toplumda bu şekilde hareket edilmesi gerektiği yönünde bir inancın bulunmasıdır.2014 Ara Sınav Doğru Cevap: C 9. Hukukun insan ve toplum yaşamına katkısı, hukukun işlevleri olarak anılır. Aşağıdakilerden hangisi bu işlevlerden biri değildir?  A) Barış  B) Eşitlik  C) Güvenlik  D) Refah  E) Özgürlük
Çözümü: ukukun Başlıca Amaç ve İşlevleri
– Güvenlik Sağlama
– Toplumsal Barış ve Düzen Sağlama
– Özgürlük Sağlama
– Toplumsal Gereksinimleri Karşılama
– Eşitlik Sağlama
– Adalet Sağlama
2014 Ara Sınav Doğru Cevap: D 10. Aşağıdakilerden hangisi hukuki yaptırım türlerinden biri değildir?  A) Ceza  B) Dışlama  C) Cebri icra  D) Tazminat  E) Geçersizlik
Çözümü: Hukukun yaptırım türleri arasında Ceza, Cebri İcra, Tazminat, Hükümsüzlük ve İptal sayılabilmektedir. Dışlama görgü kurallırının yaptırımı olarak sayılmalıdır. 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: B 11. Hukuki işlemin geçerlilik şartlarından kamu düzenini ilgilendirdiği kabul edilenlerin gerçekleşmemesi durumunda ortaya çıkan geçersizlik çeşidi aşağıdakilerden hangisidir?  A) Yokluk  B) Hükümsüzlük  C) İptal edilebilirlik  D) Nisbi butlan  E) Hukuka aykırılık
Çözümü: Hükümsüzlük (butlan, mutlak butlan), hukuki işlemin geçerlilik şartlarından kamu düzenini ilgilendirdiği kabul edilenlerin gerçekleşmemesi durumunda ortaya çıkar. Yokluk durumunda işlemlerin hukuk dünyasında hiçbir zaman var olmadıkları kabul edilirken, hükümsüzlükle geçersizolan işlemler vardır, hukukî işlem olarak varlık kazanmışlardır. Ancak baştan itibaren geçersiz oldukları kabul edilir. Tarafların anlaşması veya zamanın geçmesiyleişlem geçerli hâle gelmez.2014 Ara Sınav Doğru Cevap: B 12. Yaptırım ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?  A) Hukuk kurallarının ihlal edilmesi halidir.  B) Hukuksal düzenin ortadan kalkmasıdır.  C) Hukuk düzenine aykırı durumlarda hukukun verdiği tepkidir.  D) Hukuk kendi kurduğu düzeni devam ettirmez.  E) Hukuk kurallarına uyulmasının bir ödülüdür.
Çözümü: Yaptırım: devletin hukuk kurallarına uyulmasını sağlamak amacıyla kuralların ihlali durumunda, ihlal eden kişilerin istemedikleri bir durumla karşı karşıya bırakılmalarına, yaptırım adı verilir. Yaptırım, hukuk düzenine aykırı durumlara hukukun verdiği tepkidir.Yaptırımsız bir kuraldan bahsetmek anlamsızdır. 2015 Ara Sınav Doğru Cevap: C 13. Aşağıdakilerden hangisi kamu düzenini sağlama, koruma yahut bozulduğunda eski duruma getirme faaliyetlerini yerine getiren ve zor kullanma yetkisine sahip kamu organlarına verilen genel addır?  A) Kolluk kuvvetleri  B) İcra memuru  C) İcra müdürü  D) Yürütme organı  E) Yargı organı
2016 Ara Sınav Doğru Cevap: A 14. Aşağıdakilerden hangisi insanın doğasına, evrenin yapısına, insanların nasıl yaşaması gerektiğine, gerçeklik ve değerlerle ilgili doğruları araştırmanın en iyi yöntemlerine ilişkin birbiriyle içten bağlantılı bir inançlar kümesi ile bu inançlar tarafından belirlenen tutum ve pratiklere ne ad verilir?  A) Ahlâk  B) Hukuk  C) Din  D) Felsefe  E) Örf ve adet
2016 Ara Sınav Doğru Cevap: C 15. Hukukun, insanlar arasındaki kuralsız, ölçüsüz ve acımasız kavga ve savaş durumunu bastırması ve kurala bağlaması, aşağıdakilerden hangi işleviyle ilgilidir?  A) Genellik  B) Güvenlik  C) Eşitlik  D) Adalet  E) Barış
2016 Dönem Sonu Doğru Cevap: E
Ders AnaliziSon 5 yılda çıkmış soruların ünitelere göre analiziAra Sınav Üniteleri1.Ünite Sosyal Düzen Kuralları ve Hukuk 16 soru (12 Tanesi çözümlü) 2.Ünite Hukukun Kaynakları ve Uygulanması 33 soru (23 Tanesi çözümlü) 3.Ünite Hukuk Sistemleri ve Türk Hukuk Tarihi 48 soru (27 Tanesi çözümlü) 4.Ünite Yargı Örgütü 38 soru (19 Tanesi çözümlü) Dönem Sonu Sınavı Üniteleri5.Ünite Hukuki İlişkiler ve Haklar 34 soru (6 Tanesi çözümlü) 6.Ünite Hakkın Kazanılması, Kaybedilmesi, Kullanılması ve Korunması 39 soru (9 Tanesi çözümlü) 7.Ünite Özel Hukukun Dalları 46 soru (10 Tanesi çözümlü) 8.Ünite Kamu Hukukunun Dalları 26 soru (6 Tanesi çözümlü) Tebrikler. 1. Üniteyi tamamladınız.. Buradaki bilgilerin tümü onlinefotokopi.com TEKKAYNAK ders çalışma kitapçıklarından alıntıdır. Bu üniteye ait diğer çıkmış sorular ile diğer ünitelerine ait kaynakları ve deneme sınavlarını, Sınav öncesi pratik bilgileri , Doğru Yanlış ve Boşluk Doldurma Testlerini, Çözümlü Sorularıwww.onlinefotokopi.com sitesinden temin edebilirsiniz. onlinefotokopi olarak tüm sınavlarınızda başarılar dileriz.
1) “Doğu hukuk sistemi” hukuk sistemlerinden değildir. 2) Anayasa Mahkemesi üyeleri 12 yıl süreyle görev yapar 3) Bir ülkede dağınık hâlde bulunan hukuk kurallarının ait oldukları hukuk dalına bağlı olarak derlenip sistemli bir bütünlüğe kavuşturulması etkinliğine Tedvin denir 4) İngiliz hukukunun kaynakları arasında bulunan Common Law uygulamalarının aşırı biçimciliğinin adalet arayışını karşılamadaki yetersizliğini gidermek için ortaya çıkan hukuk uygulaması Equity(Hakkaniyet) 5) Belirli bir toplumda toplumu oluşturan bireylerce genellikle paylaşılan, hukuka ilişkin fikirler, tutumlar, değerler, kanılar ve beklentiler toplamına Hukuk kültürü denir 6) Adli yargı kolunda, kişiler arasında doğan uyuşmazlıkların çözümüne yönelik olarak davanın esası hakkında karar vermekle görevli asli mahkeme ilk derece mahkemesi 7) Adli yargı kolunda malvarlığı haklarına ilişkin davalara bakmakla görevli genel ilk derece mahkemesi Asliye hukuk mahkemesi 8) Sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepkiye Yaptırım denir 9) Hukuk kurallarının yorumlanmasında, kural metninde yer alan ifadeye sıkı sıkıya bağlı kalınması gerektiğini savunan yorum teorisi, Sözel yorum teorisi 10) “Bakanlar Kurulunca çıkarılan tüzüklerin Anayasaya aykırılığı iddiasıyla açılan iptal davalarına bakmak” Anayasa Mahkemesinin görevlerinden sayılmaz. 11) “Yargı kararları” hukukun asli kaynaklarından sayılmaz. 12) Bir ülkede dağınık halde bulunan hukuk kurallarının ait oldukları hukuk dalına bağlı olarak derlenip sistemli bir bütünlüğe kavuşturulması etkinliğine Yasalaştırma denir 13) “İradi olma” bir hukuk düzeninden bahsedebilmek için yargı örgütünün sahip olması gereken özelliklerden biri değildir. 14) Aklın, nesne ve olgular hakkında neye inanılması gerektiğiyle ilgili yapılan düşünmeyi gerçekleştiren yönüne Teorik akıl denir 15) Toplumsal düzende ve gündelik ilişkilerde bazı davranış kalıplarına uyulmasını gerektiren tavırlar, yöntemler ve hareket biçimlerinden oluşan kurallar bütününe Görgü kuralları denir 16) Kanunun öngördüğü unsurlara sahip olan ve kanunun emredici hükümlerine aykırı olmayan bir işlemin, o işlemi oluşturan iradelerden birindeki sakatlık sebebiyle geçersiz sayılmasına iptal edilebilirlik denir 17) Kıyas’ın uygulama alanı bulamadığı hukuk dalı Ceza hukuku 18) Tarafların iradeleri ile açıkça belirtebilecekleri halde belirtmedikleri konuların açığa kavuşturulmasında yardımcı olan kurallara Yorumlayıcı hukuk kuralı denir 19) “Eskişehir” bölge adliye mahkemelerinin göreve başladığı illerden biri değil. 20) Osmanlı Hukukunda askeri sınıfa ait şer?i ve hukuki davalara bakmakla görevlendirilen hâkim Kazasker 21) Fıkhın insanlar arasındaki doğumdan ölüme her tür ve düzeydeki toplumsal ilişkilerini inceleyen bölümüne Muamelât denir 22) İdari yargıdaki en üst yargı merci Danıştay 23) İngiliz Hukukunda parlamentonun çıkardığı yasalar, onayladığı anlaşmalar ve bunların uygulanma usul ve esaslarını gösteren düzenlemeleri kapsayan kaynak Statute law (yasa hukuku) 24) İslam Hukukunda İslam dinini belirleyen ilahi buyrukların toplamına Şeriat denir 25) Merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını, Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetlemek ve ayrıca sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamakla görevli mahkeme Sayıştay 26) Yürürlükteki hukuk kurallarının yorumunun dahi mahkeme önüne getirilmiş olayın karara bağlanmasına yetmeyeceği durumlarda başvurulan yöntem Hakimin hukuk yaratması 27) “Toplumdan dışlama” hukuk kurallarının sahip olduğu yaptırımlardan biri değildir. 28) Kamu düzenini sağlama, koruma yahut bozulduğunda eski duruma getirme faaliyetlerini yerine getiren ve zor kullanma yetkisine sahip kamu organlarına verilen genel ad Kolluk kuvvetleri 29) Bir kuralın öngörülen usulüne uygun çıkarılıp çıkarılmadığının denetlenmesine Şekil denetimi denir 30) “Disiplin mahkemesi” adli yargı kolundaki ceza mahkemelerinden değildir. 31) “Ceza davalarında sanığın suçlu olup olmadığı hakkında hüküm vermek” Cumhuriyet savcısının görevlerinden biri değil. 32) Kira ilişkisinden doğan tüm uyuşmazlıkları çözmekle yükümlü hukuk mahkemesi Sulh hukuk mahkemesi 33) Başlangıcı bilinemeyecek ölçüde eskiden beri uygulanıyor olan ve toplumda bu şekilde hareket edilmesi gerektiği yönünde bir inancın bulunduğu kurallar Örf ve adet kuralları 34) Hukukun insan ve toplum yaşamına katkısı, hukukun işlevleri olarak anılır. “Refah” bu işlevlerden biri değil. 35) Hukuki işlemin geçerlilik şartlarından kamu düzenini ilgilendirdiği kabul edilenlerin gerçekleşmemesi durumunda ortaya çıkan geçersizlik çeşidi Hükümsüzlük 36) Bir hukuk kuralının o kuralı oluşturan makam veya organ tarafından yürürlükten kaldırılmasına İlga denir 37) Devletin ülkesi içerisinde meydana gelen olaylar ve eylemlerin o devletin hukukuna tabi olması ilkesine Mülkilik ilkesi denir 38) “Ekonomik yorum teorisi” hukuk kurallarının yorum teorilerinden değildir. 39) Roma Hukuku?nun Almanya?da geçerli olduğu bölgenin ve zamanın gereklerine göre düzenlenmiş hali olarak ifade edilen hukuk Pandekt Hukuku 40) Örf ve adet hukukuna ceza hukukunda rastlanmamasının sebebi Bir eylemin suç olarak nitelenebilmesi için yasada açıkça yazması gerekir. 41) Uygulayıcının somut sorun ile ilgili kuralda açıkça dile getirilmeyen kararlar almasını gerektirmesine Hakimin takdir yetkisi denir 42) Adli yargı kolunda iş yoğunluğunun fazla olduğu yerlerde, hukuk mahkemelerinin birden fazla dairesi oluşturularak bu daireler numaralandırılabilir. Bu daireler arasındaki iş dağılımı aşağıdakilerden hangisi tarafındanbelirlenir Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu 43) Pandekt Hukuku’nun tanımı Roma Hukukunun Almanya?da geçerli olduğu bölgenin ve zamanın gereklerine göre düzenlenmiş halidir. 44) Kıta Avrupası Hukuku’nun başlıca özelliği Roma Hukukunun yeniden canlandırılmasına dayalı olması 45) Adli yargı kolunda yargı çevresi içinde bulunan ilk derece mahkemelerinin görev ve yetki uyuşmazlıklarını çözmekle görevli yargı organı Bölge adliye mahkemesi 46) Asli fonksiyonu, adli yargı kolunda çözüme bağlanan dava ve işler bakımından, ülkede hukukun aynı şekilde uygulanmasını ve hukuk birliğini sağlamak olan mahkeme Yargıtay 47) Bir kamu davasının açılmasına yer olup olmadığına karar vermek üzere soruşturma yapmak veya yaptırmak ve kanun hükümlerine göre, yargılama faaliyetlerini kamu adına izlemekle görevli merci Cumhuriyet Başsavcılığı 48) Genel ve olağan yargı koludur, zira diğer yargı kollarının görev alanına girmeyen tüm dava ve yargısal işler bu yargıda çözülür. Bu yargı kolunda, ilk derecemahkemeleri ve Yargıtay olmak üzere iki dereceli bir yargılama sistemi kabul edilmiştir. Yukarıda bahsi geçen kavram Adli Yargı 49) Ankara 2. Asliye Hukuk Mahkemesi ile Ankara 3. İdare Mahkemesi arasında çıkan görev uyuşmazlığını çözmekle görevli mahkeme Uyuşmazlık Mahkemesi 50) İslam hukukunda öldürme, yaralama ya da bir uzvun kullanılamaz hale getirilmesi ile sonuçlanan fiillerin bilerek ve isteyerek işleyen faillerinin, kadı kararıyla işledikleri suçun aynısına maruz bırakılarak cezalandırılmasına Kısas denir 51) Bir hukuk dairesi ile bir ceza dairesi arasındaki içtihat uyuşmazlıklarını, içtihadı birleştirme kararı alarak gideren Yargıtay organı Büyük Genel Kurul 52) Kaldırılmasında zorunlu ve kamusal yarar bulunan bir güçlüğü kaldırmak için hükmolunan çözüm olarak tanımlanan fıkıh kaynağı Maslahat 53) Kamu hukuku-özel hukuk ayrımını pratik bazı nedenlere dayandıran ölçüt Pragmatik ölçüt 54) İdari yargı kolunda, birden fazla idare veya vergi mahkemesi kurulduğu takdirde, bu mahkemeler arasındaki işbölümü aşağıdaki mercilerden hangisi tarafındanbelirlenir Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu 55) Genellikle zararın parasal değeri_ne karşılık gelen ödeme yükümlülüğüne Tazminat denir 56) ?Zorla yerine getirme? anlamına gelen kavram Cebri icra 57) Bir işlemin hukuk dünyasında hiçbir zaman var olmadığı kabul edilen durum Yokluk 58) MS 529-534 yılları arasında Doğu Roma İmparatoru I. Iustinianus tarafından hazırlatılan Roma Hukuku konusunda en kapsamlı külliyata Corpus Iuris Civilis denir 59) Dağılan Sovyetler Birliği ve eski Doğu Bloku ülkelerinde hâkim olan hukuk sistemi Sosyalist Hukuk Sistemi 60) İnsanlar arasındaki doğumdan ölüme dek her tür ve düzeydeki toplumsal ilişkinin incelendiği İslam Hukuku bölümü Muamelat 61) Osmanlı- Türk Anayasal tarihindeki ilk anayasa 1876 Kanun-u Esasi 62) Türk Ceza Kanununa göre aksi belirtilmeyen hallerde süreli hapis cezasının üst sınırı 20 yıl 63) Kanunların yorumunda kanun koyucunun sübjektif iradesinin dikkate alındığı yorum yöntemi Tarihsel yorum 64) Bir kimsenin malvarlığının haklı bir neden olmaksızın diğer bir kimsenin malvarlığının aleyhine çoğalmasına Sebepsiz zenginleşme denir 65) “İptal davaları” tam yargı davasının türlerinden biri değil. Kaynak: www.onlinefotokopi.com
#-Ünite 1 : Sosyal Düzen Kuralları ve HukukKaynak: www.onlinefotokopi.comSosyal Düzen Kuralları ve Hukuk ile ilgili çıkmış soruların genel yapısıAşağıdakilerden hangisi insanın doğasına, evrenin yapısına, insanların nasıl yaşaması gerektiğine, gerçeklik ve değerlerle ilgili doğruları araştırmanın en iyi yöntemlerine ilişkin birbiriyle içten bağlantılı bir inançlar kümesi ile bu inançlar tarafından belirlenen tutum ve pratiklere ne ad verilir?tarzında sorular sorulmuştur.Kaç Defa Soruldu?Sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepkiye ne ad verilir? 2 defa sorulduSık sorulan soruların hangi yıllara ait olduğunu görmek için özetin sonundaki çıkmış soruları inceleyiniz.Kısa ÖzetTanımlarSosyal düzen kuralları, ülkeden ülkeye ve hatta şehirden şehire değişebildiği gibi zaman içinde de değişimin konusu olur. Bir sosyal düzen kuralının zamanla bütünüyle ortadan kalkması da söz konusu olabilir.
Din kuralları Tanrı buyruğu olduğu için dogmatik ve statiktir. Din kurallarına uyulmadığı takdirde kişinin günah işleyeceği, Tanrı tarafından cezalandırılacağına inanılır.
Görgü kurallarına uymamanın yaptırımı manevi niteliktedir.
Hukuk kuralları toplum hayatında kişilerin birbirleriyle ve toplumla olan ilişkilerini düzenleyen ve uyulması kamu gücüyle yani maddi yaptırımla desteklenmiş sosyal kurallardır.
Hukuk kuralları genel, soyut, sürekli ve yaptırıma bağlı kurallardır.
HUKUK KURALLARININ SOSYAL DÜZEN KURALLARI İÇİNDEKİ YERİ
Hukuk kuralları diğer sosyal düzen kurallarından çeşitli özellikleriyle farklılık arz eder. Bunlar
dın veya erkeğe aynı şekilde uygulanmaktadır. Hukuk kuralları yürürlükten kaldırılmadıkları sürece, sürekli olarak uygulanmaktadır. Bu anlamda hukuk kuralları geçici değil,
uygulandığı zaman
dilimi içinde sürekli-
arasında ön plana çıkan özellik ise yaptırımların
niteliğine ilişkindir.
Hukuk Kurallarının Ögeleri ve Özellikleri
Genel bir değerlendirme yapıldığında açık veya üstü kapalı biçimde olsun: her hukuk kuralının üç öge-
dir. Hukuk kuralları bağlıyıcıdır
Diğer sosyal kuralların yaptırımı manevi nitelik taşırken hukuk kurallarının yaptırımı maddidir.
dikkat Hukukun temelini, idealini ve son amacını adalet kavramı oluşturmaktadır.
HUKUKTA YAPTIRIM
Her hukuk kuralının bir yaptırımı vardır. Bu yaptırım diğer sosyal düzen kurallarından farklı olarak ?maddi? nitelik taşır. Ancak, hukukta yaptırımın bugünkü hâlini alması yüzyıllar süren bir süreç sonrası gerçekleşmiştir.
Günüzmüzde yaptırım uygulama tekeli devlete aittir ve çağdaş hukukun ayırıcı özelliği olarak görülmektedir.
Tazminat bir kimsenin hukuka aykırılık oluşturan kusurlu bir davranışı sonucu başkasına verdiği zararın o kişiye ödettirilmesidir. Tazminata konu zarar maddi ya da manevi olabilir.
Yokluk yaptırımına tâbi bir hukuki işlem hiç doğmamış kabul edilir. Mutlak butlanda işlem doğmuş ama geçersiz sayılmıştır.
Spot Bilgilerİnsan toplum denilen sosyal çevre içinde yaşamaktadır. İnsan yaşamını sürdürdüğü bu çevrede diğer insanlarla ve kurumlarla birçok ilişkiye girer; bu ilişkiler sosyal ilişki olarak adlandırılmaktadır. Sosyal ilişkiler, sosyal düzen kurallarıyla belirlenmekte ve düzenlenmektedir. Sosyal düzen kuralları; din kuralları, ahlak kuralları, görgü (nezaket) kuralları ve hukuk kuralları olmak üzere sınıflandırılabilir.
Din, evreni yaratan ve yöneten ilahi bir varlığa yani Tanrıya inanmayı ve ona ibadeti emreder. Kutsal kitaplarda düzenlenen bu ilişkinin bir boyutu uhrevi yani kişi ile Tanrı ve öbür dünya ilişkileridir. Kutsal kitapların getirdiği kurallar uhrevi olanlar yanında aynı zamanda sosyal yaşamı da düzenlemekte ve bu durumda din kuralları hukuk kuralı niteliğine bürünmektedir. Ahlak kuralları iyilik-kötülük, doğruluk-yanlışlık gibi çeşitli konulardaki değer yargılarından oluşmaktadır. Ahlak kurallarının iki yönü vardır: Nesnel (objektif, sosyal) Ahlak insanın diğer bireylere karşı olan ödevleri ile ilgilidir. Öznel (subjektif ) Ahlak kişinin kendi şahsı ve iç dünyasına karşı ödevlerini ifade eder. Görgü kuralları, tavırlar, yöntemler ve hareket biçimlerinden oluşur. Başkası konuşurken dinlemek; el öpmek, kibarca yemek yemek misafir ağırlamak gibi. Görgü kuralları özellikle milletler arası alanda önemlidir. Görgü kuralları bazen hukuksallaşabilir, örneğin askerde selam vermek gibi. Hukuk kuralları en önemli sosyal kurallardır. İnsan topluluğunun bulunduğu her yerde hukuk vardır. Hukuk kuralları kişilerin dışa yansıyan ilişkilerini düzenlediği gibi toplum yaşamını düzenlemek, huzuru ve barışı sağlamak, dayanışmayı gerçekleştirmek gibi fonksiyonları yerine getirir. Hukuk kurallarının temel özellikleri genel ve soyut olması, emir ve yaptırım içermesidir.
Sosyal kurallara uyulmadığı takdirde karşılaşılan tepkiye yaptırım denir. Hukuk kurallarını diğer sosyal düzen kurallarından ayıran en önemli özellik, bu kurallar bütünün maddi bir yaptırıma sahip olmasıdır. Yaptırım din, ahlak ve görgü kurallarına uyulmaması hâlinde manevi nitelik taşırken hukuk kurallarına uyulmaması durumunda maddi niteliktedir. Bu bakımdan hukukta yaptırım, hukuk kuralına uyulmasını sağlayan, maddi güç uygulanması esasına dayanan bir tepki olarak ortaya çıkar. Hukukta yaptırım türleri; ceza, cebri icra, tazminat, geçersizlik ve iptal olarak sıralanabilir.
Suçun karşılığı olan ceza birçok toplumda temel yaptırım olarak kabul edilir. Türk Ceza Kanunu?na göre cezalar hapis ve adli para cezaları olmak üzere ikiye ayrılır (TCK m.45). Hapis cezaları ise ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve süreli hapis cezaları şeklinde üç grupta düzenlenmiştir. Cebri icra, bir borç ilişkisinde borcunu kendi rızasıyla yerine getirmeyen borçlunun devlet gücü aracılığıyla bu borcunu yerine getirmesini sağlayan bir yaptırımdır. Örneğin, süresi dolmasına rağmen oturduğu taşınmazı tahliye etmeyen bir kiracının tahliyesinde ya da boşanma davasının sonucu velayeti anneye bırakılan çocuğu teslim etmeyen babanın durumunda cebri icra yaptırımı uygulanabilir. Tazminat bir kimsenin hukuka aykırılık oluşturan kusurlu bir davranışı sonucu başkasına verdiği zararın o kişiye ödettirilmesidir. Tazminata konu zarar maddi ya da manevi olabilir.
Hukuka aykırı bir şekilde yapılan hukuki işleme uygulanan yaptırım geçersizlik yani hükümsüzlüktür. Bir işlemin kanunun aradığı koşullara uyulmadan yapılması onun geçersizliği sonucunu doğurur. Özel hukukta görülen geçersizlik yaptırımın türleri arasında yokluk ve butlan (mutlak, kısmi ve nispi butlan) sayılabilir. Ayrıca yine özel hukukta tek taraflı bağlamazlık, ileri sürülemezlik gibi geçersizlik yaptırımlarına rastlanır. Hukuki işlemin kanunun öngördüğü kurucu unsurlardan en az birine uyulmadan yapılması hâlinde yokluk söz konusudur. Mutlak butlan, kanunun öngördüğü kurucu unsurlara sahip olan ancak kanunun emredici hükümlerine aykırı olarak yapılan hukuki işlemler aleyhine uygulanan yaptırımdır. Nispi butlan, kanunun öngördüğü unsurlara sahip olan ve kanunun emredici hükümlerine aykırı olmayan bir işlemin, o işlemi oluşturan iradelerden birindeki sakatlık sebebiyle geçersiz sayılmasıdır. Kısmi butlanda hukuki işlemin tamamının değil bir kısmının geçersizliği söz konusudur. Kurucu unsurları ve geçerlilik gerekleri mevcut olan ve bu yüzden geçerli sayılan bir işlemin, hukuki sonuçlarını doğurması için tamamlayıcı bir dış olgunun sonradan gerçekleşmesine bağlanmasıdır. Burada, eksik olan işlemin tamamlanması aranır. Eksikliğin tamamlanması ile işlem baştan itibaren geçerli hâle gelir. Hukuk kurallarına aykırı bir biçimde yapılmış idari işlemlerin idari yargı organlarınca ortadan kaldırılması hâlinde iptal yaptırımı ortaya çıkar. Anayasa?ya göre, idarenin her türlü eylem ve işlemi yargı denetimine tabidir (Ana. m.125).
Püf NoktalarHer hukuk kuralının üç ögesi bulunur. Bunlar; konu, irade (emir) ve yaptırımdır.
Her hukuk kuralının düzenlediği bir konu bulunur. Hukuk kuralının ögelerinden ikincisi irade (emir)dir. İrade kanun koyucunun yapılmasını uygun bulduğu ya da yasakladığı davranışa ilişkin iradesini ifade eder.
Nihayet, her hukuk kuralında bir yaptırım bulunur. Hukuk kuralları genel, soyut, sürekli ve yaptırıma bağlı kurallardır. Hukuk kuralları ve diğer sosyal kuralların birbirinden ayrılması için çeşitli ölçütlerden yararlanılmaya çalışılmaktadır. Bunlardan, örneğin taraflar bakımından yapılan ayırıma göre, hukuk kuralları iki taraflıdır, diğer kurallar tek taraflıdır. Ancak din, ahlak ve görgü kuralları da iki taraflı olabileceği için bu ölçütün bir anlamı bulunmamaktadır. Bazılarına göre hukuk kuralları yazılı kurallardır; buna karşın diğer sosyal kurallar yazılı değildir. Bu ölçüt de özellikle kutsal kitaplardan esinlenen din kuralları dikkate alındığında yeterli kabul edilemez. Kanımızca, hukuk kuralları ile diğer sosyal kurallar arasındaki ayırım denemeleri gereksizdir. Hukuk kuralları ile diğer sosyal kuralları birbirinden ayırmada en sağlam ölçüt yaptırımın niteliğidir. Diğer sosyal kuralların yaptırımı manevi nitelik taşırken hukuk kurallarının yaptırımı maddidir. Hukuk sisteminin nihai amacı adaleti gerçekleştirmektir. Hukuk devleti demek adaleti sağlayan devlet demektir. Adalet kavramını tanımlamak son derece güçtür. Bir tanıma göre adalet ?sana yapılmasını istemediğini başkasına yapmamaktır?. Romalı hukukçular adaleti ?herkese hakkı olan şeyi vermek konusundaki irade? diye tanımlamışlardır. Genel bir tanım vermek gerekirse ?adalet; ahlaka dayanan, herkese hakkı olanı veren, bireylere hürriyet ve eşitlik sağlayan, insan haklarına saygılı ve insanları mutlu eden erdem ve iradedir?.
Sosyal düzen kurallarının belirli özellikleri bulunmaktadır. Öncelikle bu kurallar genel nitelik taşır yani ayırımsız herkese uygulanır. İkincisi süreklidir yani bu kurallar çok uzun zamandır ve aralıksız bir biçimde uygulanmaktadır. Üçüncüsü, bunlar yaptırımlı kurallardır.
Hukuk kuralları en önemli sosyal kurallardır. İnsan topluluğunun bulunduğu her yerde hukuk vardır. Hukuk kuralları kişilerin dışa yansıyan ilişkilerini düzenlediği gibi toplum yaşamını düzenlemek, huzuru ve barışı sağlamak, dayanışmayı gerçekleştirmek gibi fonksiyonları yerine getirir. Hukuk kurallarının temel özellikleri genel ve soyut olması, emir ve yaptırım içermesidir.
En genel tanımıyla adalet; ahlaka dayanan, herkese hakkı olanı veren, bireylere hürriyet ve eşitlik sağlayan, insan haklarına saygılı ve insanları mutlu eden erdem ve iradedir.
Yoklukta hukuki işlem kanunun öngördüğü kurucu unsurlardan en az birine uyulmadan yapıldığı için hiç oluşmamış sayılır. Örneğin, evlendirme memuru önünde yapılmamış evlenme işlemi yani dinî nikâh yok hükmündedir. Mutlak butlan, kanunun öngördüğü kurucu unsurlara sahip olan ancak kanunun emredici hükümlerine aykırı olarak yapılan hukuki işlemler aleyhine uygulanan yaptırımdır. Hukuki işlemin mutlak butlan ile geçersizliğine yol açan sebepler arasında işlemi yapan tarafların hukuki işlem ehliyetine sahip olmaması, işlemin konusunun ahlaka, adaba, kamu düzenine veya kanunun emredici hükümlerine aykırı bulunması, işlemin konusunun imkânsız olması, işlemin geçerlik koşulu olan şekle uygun yapılmaması veya işlemin muvazaalı olması sayılabilir. Sonuçları birbirine çok benzemekle birlikte, yokluk yaptırımına tabi bir hukuki işlem hiç doğmamış kabul edilirken mutlak butlanda işlem doğmuş ama geçersiz sayılmıştır. Klasik bir benzetmeyle yok işlem hiç doğmamış, mutlak butlanla batıl işlem ise ölü doğmuş bir işlemdir.
Kısa KısaBu ünitede sosyal düzen kavramı ve sosyal düzen kurallarının türleri, hukuk kurallarının sosyal düzen içindeki yeri incelenecektir. Hukukta yaptırım kavramı değerlendirilerek ünite tamamlanacaktır. İnsan, yaşamını sürdürdüğü çevrede diğer insanlarla ve kurumlarla birçok ilişkiye girer. Bu ilişkiler sosyal ilişki olarak adlandırılmaktadır. Bu sosyal ilişkilerin tabi olduğu düzen ise, sosyal düzen olarak ifade edilmektedir. Genel kabul gören bir yaklaşıma göre sosyal düzen kuralları; din kuralları, ahlak kuralları, görgü kuralları ve hukuk kuralları şeklinde sınıflandırılmaktadır. Hukuk kuralları en önemli sosyal kurallardır. Hukuk kurallarının temel özellikleri genel ve soyut olması, emir ve yaptırım içermesidir. Hukuk kurallarını diğerlerinden ayıran en önemli özellik yaptırımının maddi olmasıdır. Hukuk kurallarına uymama hâlinde kişiye maddi yaptırım uygulanır, kamu gücü devreye girerek kuralı ihlal eden kimseye zor kullanır ve kuralın gereğini yerine getirir. Hukuk kurallarının diğer sosyal düzen kurallarından farkı, bu kuralların devletin zorlayıcı gücüyle desteklenmiş olmasıdır. Sosyal kurallara uyulmadığı takdirde karşılaşılan tepkiye yaptırım denir. Yaptırım farklı türlerde zorlama ile kurallara uyulmasını amaçlamaktadır. Yaptırım din, ahlak ve görgü kurallarına uyulmaması hâlinde manevi nitelik taşırken, hukuk kurallarına uyulmaması durumunda maddi niteliktedir. Hukuki yaptırımlar ceza, cebri icra, tazminat, geçersizlik ve iptal olmak üzere beş kategoride incelenebilir. Yaptırım, hukuk kuralının ihlali hâlinde ortaya çıkmaktadır. Yaptırımın türü, ilgili hukuk alanı, ihlal edilen hukuk kuralı, ihlalin niteliği ve etkilerine göre belirlenmektedir.
SOSYAL DÜZEN VE KURALLAR
İnsan toplum denilen sosyal çevre içinde yaşamaktadır. İnsan yaşamını sürdürdüğü bu çevrede diğer insanlarla ve kurumlarla birçok ilişkiye girer; bu ilişkiler sosyal ilişki olarak adlandırılmaktadır. İnsanın sosyal ilişkileri sayılamayacak kadar çoktur. Bir öğrencinin sabah kalktığında ailesi ya da arkadaşlarıyla ilişkileri, okula giriş kapısında güvenlik
görevlileriyle yaşadığı ilişkiler, sınıfta ya da kantinde yaşadığı ilişkilerin hepsi sosyal ilişki olarak adlandırılabilir.
İnsan için belirli bir sosyal çevrede yaşamak önemli bir zorunluluktur. Bazılarına göre bunun sebebi insanda bulunan benzerlerini arama eğilimi; bazılarına göre ihtiyaçlarını karşılama gereksinimi; bazılarına göre içgüdüsel, hayvansal bir gereksinim; bazılarına göre ise barış içinde yaşama zorunluluğudur.şimdi bu konu ile ilgili çıkmış sorulara göz atalım; Sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepkiye ne ad verilir?A) CezaB) KınamaC) TazminatD) ŞiddetE) Yaptırım
2018 Ara Sınav Doğru Cevap: E
Bu sosyal ilişkiler bazen sorunsuz yürürken bazen de çatışmalara neden olabilir. Örneğin aile içinde yaşanan çatışmalar, kadın erkek çatışmaları, kurumlar arası, hatta ülkeler arası çatışmalar bunlara örnek olarak gösterilebilir. Ancak belirttiğimiz sosyal ilişkiler her ne kadar birtakım çatışmalar içerse de belli bir düzen içinde yürümektedir. Kurallara uyanlar yanında uymayanlar da bulunmasına rağmen, bu düzen kendi dinamiği içinde yürümektedir. İşte sosyal ilişkilerin tabi olduğu bu düzen, sosyal düzen olarak ifade edilmektedir.
Sosyal düzenin herkese yüklediği bazı yükümlülükler ve bazı ödevler vardır. Sosyal düzen içinde, belirtilen ödev ve yükümlere uymamak beraberinde birçok sorunu getirir. Zira sosyal düzen, belli bir ahengi sağlamak için birtakım emir ve yasaklar getirmektedir. Sosyal düzen içinde yaşayan insanların ödevleri, hak ve yetkilerini düzenleyen kurallara sosyal düzen kuralları denilmektedir.
Sosyal düzen kurallarının belirli özellikleri bulunmaktadır. Öncelikle bu kurallar genel nitelik taşır yani ayırımsız herkese uygulanır. İkincisi süreklidir yani bu kurallar çok uzun zamandır ve aralıksız bir biçimde uygulanmaktadır. Üçüncüsü, bunlar yaptırımlı kurallardır.
Sosyal düzen kuralları zaman içinde değişim gösterebilirler, hatta bölgeden bölgeye, ülkeden ülkeye dahi farklılaşabilirler. Bir sosyal düzen kuralının zamanla ortadan kalması da söz konusu olabilir. Öte yandan, bir davranış aynı zamanda birden çok sosyal düzen kuralını ihlal edebilir. Örneğin, aynı olay hem ahlak, hem din ve hem de hukuk kurallarına aykırı olabilir. Hırsızlık, adam öldürme gibi.
SOSYAL DÜZEN KURALLARININ TÜRLERİ
Sosyal düzen kuralları sayılamayacak kadar çoktur ancak bilimin önemli bir fonksiyonu bilimsel bilgiyi sınıflayarak anlaşılabilir kılmaktır. Bu yönden yaklaşıldığında, sosyal düzen kurallarının, özellikleri de dikkate alınarak sınıflandırılması mümkündür. Genel kabul gören bir yaklaşıma göre sosyal düzen kuralları:
Din kuralları,
Ahlak kuralları,
Görgü kuralları,
Hukuk kuralları şeklinde sınıflandırılabilir
Din Kuralları
İlkel toplumlarda kuralları koyan ya da oluşturanlar genellikle din adamlarıdır. Bu anlamda din
kuralları sosyal düzenin oluşumunda önemli yer tutmuştur. Hatta bu dönemlerde zaman zaman dinsel ve dünyevi otoritenin karıştığı dahi görülmektedir. Dinsel kuralların etkin olduğu toplumlarda hukuk kuralları teokratik temellere dayanmaktadır. Gerçekten, dinsel yönetimin benimsendiği toplumlarda din kurallarına uymamak, aynı zamanda hukuk kurallarına da uymamak anlamına gelir. Bu tür toplumlarda din kuralları ile hukuk kuralları genellikle eş anlamlı ve eş değerdedir.şimdi bu konu ile ilgili çıkmış sorulara göz atalım; Toplumsal düzende ve gündelik ilişkilerde bazı davranış kalıplarına uyulmasını gerektiren tavırlar, yöntemler ve hareket biçimlerinden oluşan kurallar bütününe ne ad verilir?A) Ahlak kurallarıB) Din kurallarıC) Örf adet kurallarıD) Görgü kurallarıE) Hukuk kuralları
2018 Ara Sınav Doğru Cevap: D Hakların kullanılması ve borçların ifasında herkesin uymak zorunda olduğu kurallar aşağıdakilerden hangisidir?A) Dürüstlük kurallarıB) Din kurallarıC) Ahlak kurallarıD) Örf ve adet kurallarıE) Etik kurallar
2014 Dönem Sonu Doğru Cevap: A
Din kuralları Tanrı ile insanlar arasındaki ilişkileri düzenleyen, Tanrı?nın emir ve yasaklarını içeren kurallar bütünüdür. İstisnalar bir yana bırakılırsa din kuralları genellikle kutsal kitaplara dayanmaktadır. Din, evreni yaratan ve yöneten ilahi bir varlığa yani Tanrı?ya inanmayı ve ona ibadeti emreder. Kutsal kitaplarda düzenlenen bu ilişkinin bir boyutu uhrevi yani kişi ile Tanrı ve öbür dünya ilişkileridir. Kutsal kitapların getirdiği kurallar uhrevi olanlar yanında aynı zamanda sosyal yaşamı da düzenlemekte ve bu durumda din kuralları hukuk kuralı niteliğine bürünmektedir. Din kurallarının değişmezliği ve dogmatikliği din kurallarının toplumsal yaşamın gerisinde kalmasına yol açabilmektedir. Din kuralları Tanrı buyruğu olduğu için dogmatik ve statiktir. Din kurallarına uyulmadığı takdirde kişinin günah işleyeceği, Tanrı tarafından cezalandırılacağına inanılır.
Hukukla ilgili olarak yapılan tanımlar bir bütün olarak değerlendirildiğinde hukuk kurallarının;
Kişilerin dışa yansıyan davranışlarını düzenlediği,
Toplumdaki egemen güç, yani üstün siyasal iktidar tarafından belirlendiği,
Genel olarak kişiler arasındaki ilişkileri düzenlediği,
Örgütlü siyasal mekanizma aracılığı ile gerçekleştiği,
Maddi yaptırım içerdiği,
Toplumsal barışı, hukuk güvenliğini ve adaleti sağladığı görülür.
aptırım Kavramı ve Tarihçesi
Devlet adaleti sağlarken objektif ve adaletli hukuk kuralları çıkarmalı ve bu kuralları aynı biçimde uygulamalıdır. Bunda hem toplumun, hem devletin hem de bireyin yararı vardır. Sosyal kurallara uyulmadığı takdirde karşılaşılan tepkiye yaptırım denir. Yaptırım farklı türlerde zorlamayı zorlama ile kurallara uyulmasını amaçlamaktadır. Yaptırım din, ahlak ve görgü kurallarına uyulmaması hâlinde manevi nitelik taşırken hukuk kurallarına uyulmaması durumunda maddi niteliktedir. Bu bakımdan hukukta yaptırım, hukuk kuralına uyulmasını sağlayan, maddi güç uygulanması esasına dayanan bir tepki olarak ortaya çıkar. Hukukta yaptırım özü itibarıyla ceza ve cebir unsurunu içerir; hukuk ku-
ralının yürürlüğü yaptırım olmaksızın sağlanamaz.
Yaptırım hukuk kuralının verdiği emrin yerine getirilmemesi veya kuralın öngördüğü yasağın çiğnenmesi hâlinde geçerlik kazanır.
Yaptırımın ikinci aşamasında kısas uygulamaları dikkati çekmektedir. ?Göze göz dişe diş? şeklinde ifade edilebilecek kısas uygulamalarının yarattığı sakıncalar toplumları başka yaptırımlar aramaya yöneltmiştir.
Kısas uygulamalarının sakıncalarını bertaraf etmek için ise uzlaşma ve hakeme başvurma gibi yöntemler benimsenmiş; hakemin belirlediği tazminatın ödenmemesi durumunda ise yine kısas uygulamasına olanak tanınmıştır.
Ceza
Hukuka aykırı davranışlar, suç olarak ceza kanunlarında yer almaktadır. Suçun işlenmesini önlemek, suç işlenmesiyle bozulan toplumsal düzeni kurmak ve suçluyu ıslah etmek amacıyla ceza yaptırımına başvurulmaktadır (Özekes, 2015 s. 118). Suçun karşılığı olan ceza, birçok toplumda temel yaptırım olarak kabul edilir. Öyle ki birçok toplumda yaptırım ile ceza kavramı özdeşleşmiştir. Bunun en temel sebebi ceza yaptırımının ağırlığıdır.
Cebri İcraBu konuda şöyle sorular gelebilir. Kişinin hakkını bizzat kuvvet kullanarak korumasına ne ad verilir?A) İhkakı hakB) Mesru müdafaaC) IztırarD) Cebri icraE) Def’i
Doğru Cevap: A ?Zorla yerine getirme? anlamına gelen kavram aşağıdakilerden hangisidir?A) Cebri icraB) YaptırımC) CezaD) İdari cezaE) Disiplin cezası
Doğru Cevap: A Bir kişinin kendisine veya malına yönelik bir saldırı söz konusu olduğunda belirli şartlar altında kuvvet kullanarak bu saldırıyı uzaklaştırma hakkına sahip olmalarına ne ad verilir?A) ihkakı hakB) Cebri icraC) IztırarD) DefiE) Meşru müdafa
2017 Tek Ders Doğru Cevap: E
Yaptırımın uygulanmasında temelde icra daireleri görevlidir. Hak sahibi öncelikle icra dairesine başvurarak borçlunun yükümlülüğünü yerine getirmesini (örneğin evin tahliyesini, çocuğun teslimini ya da borcun ödenmesini) isteyecektir. Alacaklının elinde bir mahkeme kararı varsa ilamlı icra; para ve teminat alacağına yönelik bir kambiyo senedi varsa ilamsız icra talep edilir. Bunun üzerine icra dairesi önce bir ihtarda bulunacak (ödeme emri, tahliye emri); borçlu hâlâ borcunu yerine getirmemişse icra dairesi hakkı zorla yerine getirecek, yani gerekirse kiracıyı zorla evden çıkaracak, çocuğu zorla babadan alıp anneye verecek ya da alacaklının mallarını haciz edip sattırarak alacaklıya alacağını ödeyecektir.
Tazminat
Tazminat bir kimsenin hukuka aykırılık oluşturan kusurlu bir davranışı sonucu başkasına verdiği zararın o kişiye ödettirilmesidir. Tazminat ile zarar arasındaki ilişki, suç ile ceza arasındaki ilişkiye benzer. Suç işleyen kimseye ceza verilir; zarar veren kimse ise tazminat öder.
Doğru – Yanlış TestleriAşağıdaki ifadeleri doğru-yanlış şeklinde doldurun. Hatalı bildiğiniz konu başlıklarını tekrar gözden geçirin.( ) (Yaptırım ile ilgili); Hukuk düzenine aykırı durumlarda hukukun verdiği tepkidir.( ) Sosyal düzen kurallarının ayırt edici özelliği maddi yaptırıma sahip olmalarıdır.( ) (Yaptırım ile ilgili olarak); Bir hukuk kuralının yaptırım unsurunu içermemesi mümkündür.( ) “Ceza” hukuk kurallarının sahip olduğu yaptırımlardan biridir.( ) Hukukun insan ve toplum yaşamına katkısı, hukukun işlevleri olarak anılır. “Refah” bu işlevlerden biridir.( ) “Geçersizlik” hukuki yaptırım türlerinden biridir.( ) (Sosyal düzen kuralları ile ilgili); Bir davranışın aynı anda birden çok sosyal düzen kuralını ihlal etmesi mümkündür.( ) (Yaptırım ile ilgili olarak); Yaptirim hukuk düzeninin devamı için bir tehdittir.( ) (Yaptırım ile ilgili); Hukuk kurallarının ihlal edilmesi halidir.( ) (Yaptırım ile ilgili); Hukuk kendi kurduğu düzeni devam ettirmez.D Y Y D Y D D D Y Y Boşluk Doldurma Aşağıdaki ifadelerdeki boşlukları doldurun. Hatalı olduğunuz konu başlıklarını tekrar gözden geçirin.1) Toplumsal düzende ve gündelik ilişkilerde bazı davranış kalıplarına uyulmasını gerektiren tavırlar, yöntemler ve hareket biçimlerinden oluşan kurallar bütününe ………..denir2) Kanunun öngördüğü unsurlara sahip olan ve kanunun emredici hükümlerine aykırı olmayan bir işlemin, o işlemi oluşturan iradelerden birindeki sakatlık sebebiyle geçersiz sayılmasına ………..denir3) Sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepkiye ………..denir4) Kamu düzenini sağlama, koruma yahut bozulduğunda eski duruma getirme faaliyetlerini yerine getiren ve zor kullanma yetkisine sahip kamu organlarına verilen genel ad ………..dır5) Başlangıcı bilinemeyecek ölçüde eskiden beri uygulanıyor olan ve toplumda bu şekilde hareket edilmesi gerektiği yönünde bir inancın bulunduğu kurallar ………..dır6) Hukuki işlemin geçerlilik şartlarından kamu düzenini ilgilendirdiği kabul edilenlerin gerçekleşmemesi durumunda ortaya çıkan geçersizlik çeşidi ………..dır7) Aşağıdakilerden hangisi insanın doğasına, evrenin yapısına, insanların nasıl yaşaması gerektiğine, gerçeklik ve değerlerle ilgili doğruları araştırmanın en iyi yöntemlerine ilişkin birbiriyle içten bağlantılı bir inançlar kümesi ile bu inançlar tarafından belirlenen tutum ve pratiklere ………..denir8) Kamu hukuku-özel hukuk ayrımını pratik bazı nedenlere dayandıran ölçüt ………..dır9) Genellikle zararın parasal değeri_ne karşılık gelen ödeme yükümlülüğüne ………..denir10) ?Zorla yerine getirme? anlamına gelen kavram ………..dır11) Bir işlemin hukuk dünyasında hiçbir zaman var olmadığı kabul edilen durum ………..dır1) Görgü kuralları 2) iptal edilebilirlik 3) Yaptırım 4) Kolluk kuvvetleri 5) Örf ve adet kuralları 6) Hükümsüzlük 7) Din 8) Pragmatik ölçüt 9) Tazminat 10) Cebri icra 11) Yokluk Kaynak: www.onlinefotokopi.com#-Ünite İle İlgili Çıkmış Sorular 1. Sosyal düzen kuralları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?  A) Bir davranışın aynı anda birden çok sosyal düzen kuralını ihlal etmesi mümkündür.  B) Sosyal düzen kuralları zaman içinde değişiklik gösterebilir.  C) Sosyal düzen kurallarının ayırt edici özelliği maddi yaptırıma sahip olmalarıdır.  D) Sosyal düzen kuralları süreklilik arz eder.  E) Sosyal düzen kuralları genel nitelik taşır.
Çözümü: Hukuk kurallarının temel özellikleri genel ve soyut olması, emir ve yaptırım içermesidir. Sosyal düzen kurallarında maddi yaptırım ayırtedici bir özellik değildir. 2018 Ara Sınav Doğru Cevap: C 2. Toplumsal düzende ve gündelik ilişkilerde bazı davranış kalıplarına uyulmasını gerektiren tavırlar, yöntemler ve hareket biçimlerinden oluşan kurallar bütününe ne ad verilir?  A) Ahlak kuralları  B) Din kuralları  C) Örf adet kuralları  D) Görgü kuralları  E) Hukuk kuralları
Çözümü: Görgü kuralları genel olarak aynı toplumda yaşayan kimselerden uyması gereken davranış biçimlerini ifade eder. (Yeme-içme,giyinme,konuşma?)
Görgü kuralları zaman içinde değişebilir. Belli bir dönemde adabın gereği sayılan bir davranış, belli bir süre sonra adaba aykırı hale gelebilir. Örneğin yemeği şapırdatarak yemek ev sahibine iltifat anlamına gelirken, günümüzde görgü kurallarına aykırı bir davranıştır.
Bazı görgü kuralları zaman içinde hukuk kuralına dönüşebilir. Örneğin birine selam vermek görgü kuralı olduğu halde askeri personellerin birbirine selam vermesi hukuk kuralıdır.2018 Ara Sınav Doğru Cevap: D 3. Kanunun öngördüğü unsurlara sahip olan ve kanunun emredici hükümlerine aykırı olmayan bir işlemin, o işlemi oluşturan iradelerden birindeki sakatlık sebebiyle geçersiz sayılmasına ne ad verilir?  A) Kısmi hükümsüzlük  B) Yokluk  C) Tek taraflı bağlamazlık  D) Kesin hükümsüzlük  E) iptal edilebilirlik
Çözümü: ukuksal işlemin kurucu öğeleri var, fakat kimi geçerlilik öğelerindeki eksiklik dolayısıyla işlemde sakatlık bulunmakta ise iptal edilebilirlik söz konusu olmaktadır. İrade sakatlığı halleri de denilen yanılma (hata), aldatma (hile) ve zorlama (tehdit) durumları ile aşırı yararlanma (gabin) iptale yol açan sebeplerdir. Bu sebeplerin, butlana yol açan sebepler kadar kamu yararını ağır biçimde ihlâl etmediği düşünüldüğü ve iptal edilebilirlik sebepleri daha çok tarafları ilgilendiren nitelikte olduğu için onlara kesin hükümsüzlük sonucu bağlanmamıştır.
irade ile beyan arasındaki uygunsuzluk yanılan, aldatılan ve zorlanan tarafça bilmeden ve istenmeden yaratılmıştır.
Bu hallerde de işlem daha baştan geçersizdir. Fakat, ilgili, bir yıl içerisinde işlemin geçersizliğini bildirerek, hukuksal işlemle bağlı olmayacağı açıklamasını yaptığı anda, işlem baştan itibaren geçersiz hale gelir. Bu yüzden, bu işlemler hakkında, kuruluşlarıyla, bu sürenin dolması sonucu hakkın düşmesi anına değin geçen sürede işlemi ortadan kaldırıcı açıklama yapılması olası olduğu için ?askıda geçersiz?Tikden de söz edilir.
Butlandan farklı olarak, iptal sebepleri hak sahibi tarafından ileri sürülmedikçe yargıç tarafından göz önüne alınamaz. Keza, butlanın düzelmesi mümkün değil iken, iptal sebebi bulunan işlem açıkça onaylanarak ya da süresi içerisinde iptal edilmemekle örtülü onay verilerek düzeltilebilir. Bu yüzdendir ki, butlana kesin hükümsüzlük denilirken, bunlara düzelebilir hükümsüzlük halleri de denilmektedir.
2018 Ara Sınav Doğru Cevap: E 4. Hukuk kurallarına aykırı bir biçimde yapılmış idari işlemlerin idari yargı organlarınca ortadan kaldırılması halinde ortaya çıkan yaptırım aşağıdakilerden hangisidir?  A) iptal  B) Ceza  C) Butlan  D) Yokluk  E) Tazminat
Çözümü: Hukuk kurallarına aykırı bir biçimde yapılmış idari işlemlerin idari yargı organlarınca ortadan kaldırılması hâlinde iptal yaptırımı ortaya çıkar. Anayasa?ya göre, idarenin her türlü eylem ve işlemi yargı denetimine tabidir 2018 Ara Sınav Doğru Cevap: A 5. Sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepkiye ne ad verilir?  A) Ceza  B) Kınama  C) Tazminat  D) Şiddet  E) Yaptırım
Çözümü: . Sosyal kurallara uyulmadığı takdirde karşılaşılan tepkiye yaptırım denir. Yaptırım farklı türlerde zorlama ile kurallara uyulmasını amaçlamaktadır. Yaptırım din, ahlak ve görgü kurallarına uyulmaması hâlinde manevi nitelik taşırken, hukuk kurallarına uyulmaması durumunda maddi niteliktedir. Hukuki yaptırımlar ceza, cebri icra, tazminat, geçersizlik ve iptal olmak üzere beş kategoride incelenebilir. Yaptırım, hukuk kuralının ihlali hâlinde ortaya çıkmaktadır.2018 Ara Sınav Doğru Cevap: E 6. Aşağıdakilerden hangisi hukuk kurallarının sahip olduğu yaptırımlardan biri değildir?  A) Ceza  B) Geçersizlik  C) Toplumdan dışlama  D) Hükümsüzlük  E) Tazminat
Çözümü: Hukuk kurallarının yaptırımları: Ceza, Cebri İcra, Tazminat, Hükümsüzlük ve iptaldir.
Toplumdan Dışlanma hukuki yaptırım değildir. 2013 Ara Sınav Doğru Cevap: C 7. Kamu düzenini sağlama, koruma yahut bozulduğunda eski duruma getirme faaliyetlerini yerine getiren ve zor kullanma yetkisine sahip kamu organlarına verilen genel ad aşağıdakilerden hangisidir?  A) İcra memuru  B) İcra müdürü  C) Kolluk kuvvetleri  D) Yargı organı  E) Yürütme organı
Çözümü: Kolluk kuvvetleri: Kamu düzenini sağlama, koruma yahut bozulduğunda eski duruma getirme faaliyetlerini yerine getiren ve zor kullanma yetkisine sahip kamu organları; polis, zabıta, jandarma, sahil güvenlik vb.2013 Ara Sınav Doğru Cevap: C 8. Başlangıcı bilinemeyecek ölçüde eskiden beri uygulanıyor olan ve toplumda bu şekilde hareket edilmesi gerektiği yönünde bir inancın bulunduğu kurallar aşağıdakilerden hangisidir?  A) Din kuralları  B) Hukuk kuralları  C) Örf ve adet kuralları  D) Ahlak kuralları  E) İdari kurallar
Çözümü: örf ve âdet kuralları adı verilen kuralların en önemli iki özelliği, başlangıcı bilinemeyecek ölçüde eskiden beri uygulanıyor olmak ve toplumda bu şekilde hareket edilmesi gerektiği yönünde bir inancın bulunmasıdır.2014 Ara Sınav Doğru Cevap: C 9. Hukukun insan ve toplum yaşamına katkısı, hukukun işlevleri olarak anılır. Aşağıdakilerden hangisi bu işlevlerden biri değildir?  A) Barış  B) Eşitlik  C) Güvenlik  D) Refah  E) Özgürlük
Çözümü: ukukun Başlıca Amaç ve İşlevleri
– Güvenlik Sağlama
– Toplumsal Barış ve Düzen Sağlama
– Özgürlük Sağlama
– Toplumsal Gereksinimleri Karşılama
– Eşitlik Sağlama
– Adalet Sağlama
2014 Ara Sınav Doğru Cevap: D 10. Aşağıdakilerden hangisi hukuki yaptırım türlerinden biri değildir?  A) Ceza  B) Dışlama  C) Cebri icra  D) Tazminat  E) Geçersizlik
Çözümü: Hukukun yaptırım türleri arasında Ceza, Cebri İcra, Tazminat, Hükümsüzlük ve İptal sayılabilmektedir. Dışlama görgü kurallırının yaptırımı olarak sayılmalıdır. 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: B 11. Hukuki işlemin geçerlilik şartlarından kamu düzenini ilgilendirdiği kabul edilenlerin gerçekleşmemesi durumunda ortaya çıkan geçersizlik çeşidi aşağıdakilerden hangisidir?  A) Yokluk  B) Hükümsüzlük  C) İptal edilebilirlik  D) Nisbi butlan  E) Hukuka aykırılık
Çözümü: Hükümsüzlük (butlan, mutlak butlan), hukuki işlemin geçerlilik şartlarından kamu düzenini ilgilendirdiği kabul edilenlerin gerçekleşmemesi durumunda ortaya çıkar. Yokluk durumunda işlemlerin hukuk dünyasında hiçbir zaman var olmadıkları kabul edilirken, hükümsüzlükle geçersizolan işlemler vardır, hukukî işlem olarak varlık kazanmışlardır. Ancak baştan itibaren geçersiz oldukları kabul edilir. Tarafların anlaşması veya zamanın geçmesiyleişlem geçerli hâle gelmez.2014 Ara Sınav Doğru Cevap: B 12. Yaptırım ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?  A) Hukuk kurallarının ihlal edilmesi halidir.  B) Hukuksal düzenin ortadan kalkmasıdır.  C) Hukuk düzenine aykırı durumlarda hukukun verdiği tepkidir.  D) Hukuk kendi kurduğu düzeni devam ettirmez.  E) Hukuk kurallarına uyulmasının bir ödülüdür.
Çözümü: Yaptırım: devletin hukuk kurallarına uyulmasını sağlamak amacıyla kuralların ihlali durumunda, ihlal eden kişilerin istemedikleri bir durumla karşı karşıya bırakılmalarına, yaptırım adı verilir. Yaptırım, hukuk düzenine aykırı durumlara hukukun verdiği tepkidir.Yaptırımsız bir kuraldan bahsetmek anlamsızdır. 2015 Ara Sınav Doğru Cevap: C 13. Aşağıdakilerden hangisi kamu düzenini sağlama, koruma yahut bozulduğunda eski duruma getirme faaliyetlerini yerine getiren ve zor kullanma yetkisine sahip kamu organlarına verilen genel addır?  A) Kolluk kuvvetleri  B) İcra memuru  C) İcra müdürü  D) Yürütme organı  E) Yargı organı
2016 Ara Sınav Doğru Cevap: A 14. Aşağıdakilerden hangisi insanın doğasına, evrenin yapısına, insanların nasıl yaşaması gerektiğine, gerçeklik ve değerlerle ilgili doğruları araştırmanın en iyi yöntemlerine ilişkin birbiriyle içten bağlantılı bir inançlar kümesi ile bu inançlar tarafından belirlenen tutum ve pratiklere ne ad verilir?  A) Ahlâk  B) Hukuk  C) Din  D) Felsefe  E) Örf ve adet
2016 Ara Sınav Doğru Cevap: C 15. Hukukun, insanlar arasındaki kuralsız, ölçüsüz ve acımasız kavga ve savaş durumunu bastırması ve kurala bağlaması, aşağıdakilerden hangi işleviyle ilgilidir?  A) Genellik  B) Güvenlik  C) Eşitlik  D) Adalet  E) Barış
2016 Dönem Sonu Doğru Cevap: E
Ders AnaliziSon 5 yılda çıkmış soruların ünitelere göre analiziAra Sınav Üniteleri1.Ünite Sosyal Düzen Kuralları ve Hukuk 16 soru (12 Tanesi çözümlü) 2.Ünite Hukukun Kaynakları ve Uygulanması 33 soru (23 Tanesi çözümlü) 3.Ünite Hukuk Sistemleri ve Türk Hukuk Tarihi 48 soru (27 Tanesi çözümlü) 4.Ünite Yargı Örgütü 38 soru (19 Tanesi çözümlü) Dönem Sonu Sınavı Üniteleri5.Ünite Hukuki İlişkiler ve Haklar 34 soru (6 Tanesi çözümlü) 6.Ünite Hakkın Kazanılması, Kaybedilmesi, Kullanılması ve Korunması 39 soru (9 Tanesi çözümlü) 7.Ünite Özel Hukukun Dalları 46 soru (10 Tanesi çözümlü) 8.Ünite Kamu Hukukunun Dalları 26 soru (6 Tanesi çözümlü) Tebrikler. 1. Üniteyi tamamladınız.. Buradaki bilgilerin tümü onlinefotokopi.com TEKKAYNAK ders çalışma kitapçıklarından alıntıdır. Bu üniteye ait diğer çıkmış sorular ile diğer ünitelerine ait kaynakları ve deneme sınavlarını, Sınav öncesi pratik bilgileri , Doğru Yanlış ve Boşluk Doldurma Testlerini, Çözümlü Sorularıwww.onlinefotokopi.com sitesinden temin edebilirsiniz. onlinefotokopi olarak tüm sınavlarınızda başarılar dileriz.
Kaynak: www.onlinefotokopi.comSosyal Düzen Kuralları ve Hukuk ile ilgili çıkmış soruların genel yapısıAşağıdakilerden hangisi insanın doğasına, evrenin yapısına, insanların nasıl yaşaması gerektiğine, gerçeklik ve değerlerle ilgili doğruları araştırmanın en iyi yöntemlerine ilişkin birbiriyle içten bağlantılı bir inançlar kümesi ile bu inançlar tarafından belirlenen tutum ve pratiklere ne ad verilir?tarzında sorular sorulmuştur.Kaç Defa Soruldu?Sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepkiye ne ad verilir? 2 defa sorulduSık sorulan soruların hangi yıllara ait olduğunu görmek için özetin sonundaki çıkmış soruları inceleyiniz.Kısa ÖzetTanımlarSosyal düzen kuralları, ülkeden ülkeye ve hatta şehirden şehire değişebildiği gibi zaman içinde de değişimin konusu olur. Bir sosyal düzen kuralının zamanla bütünüyle ortadan kalkması da söz konusu olabilir.
Din kuralları Tanrı buyruğu olduğu için dogmatik ve statiktir. Din kurallarına uyulmadığı takdirde kişinin günah işleyeceği, Tanrı tarafından cezalandırılacağına inanılır.
Görgü kurallarına uymamanın yaptırımı manevi niteliktedir.
Hukuk kuralları toplum hayatında kişilerin birbirleriyle ve toplumla olan ilişkilerini düzenleyen ve uyulması kamu gücüyle yani maddi yaptırımla desteklenmiş sosyal kurallardır.
Hukuk kuralları genel, soyut, sürekli ve yaptırıma bağlı kurallardır.
HUKUK KURALLARININ SOSYAL DÜZEN KURALLARI İÇİNDEKİ YERİ
Hukuk kuralları diğer sosyal düzen kurallarından çeşitli özellikleriyle farklılık arz eder. Bunlar
dın veya erkeğe aynı şekilde uygulanmaktadır. Hukuk kuralları yürürlükten kaldırılmadıkları sürece, sürekli olarak uygulanmaktadır. Bu anlamda hukuk kuralları geçici değil,
uygulandığı zaman
dilimi içinde sürekli-
arasında ön plana çıkan özellik ise yaptırımların
niteliğine ilişkindir.
Hukuk Kurallarının Ögeleri ve Özellikleri
Genel bir değerlendirme yapıldığında açık veya üstü kapalı biçimde olsun: her hukuk kuralının üç öge-
dir. Hukuk kuralları bağlıyıcıdır
Diğer sosyal kuralların yaptırımı manevi nitelik taşırken hukuk kurallarının yaptırımı maddidir.
dikkat Hukukun temelini, idealini ve son amacını adalet kavramı oluşturmaktadır.
HUKUKTA YAPTIRIM
Her hukuk kuralının bir yaptırımı vardır. Bu yaptırım diğer sosyal düzen kurallarından farklı olarak ?maddi? nitelik taşır. Ancak, hukukta yaptırımın bugünkü hâlini alması yüzyıllar süren bir süreç sonrası gerçekleşmiştir.
Günüzmüzde yaptırım uygulama tekeli devlete aittir ve çağdaş hukukun ayırıcı özelliği olarak görülmektedir.
Tazminat bir kimsenin hukuka aykırılık oluşturan kusurlu bir davranışı sonucu başkasına verdiği zararın o kişiye ödettirilmesidir. Tazminata konu zarar maddi ya da manevi olabilir.
Yokluk yaptırımına tâbi bir hukuki işlem hiç doğmamış kabul edilir. Mutlak butlanda işlem doğmuş ama geçersiz sayılmıştır.
Spot Bilgilerİnsan toplum denilen sosyal çevre içinde yaşamaktadır. İnsan yaşamını sürdürdüğü bu çevrede diğer insanlarla ve kurumlarla birçok ilişkiye girer; bu ilişkiler sosyal ilişki olarak adlandırılmaktadır. Sosyal ilişkiler, sosyal düzen kurallarıyla belirlenmekte ve düzenlenmektedir. Sosyal düzen kuralları; din kuralları, ahlak kuralları, görgü (nezaket) kuralları ve hukuk kuralları olmak üzere sınıflandırılabilir.
Din, evreni yaratan ve yöneten ilahi bir varlığa yani Tanrıya inanmayı ve ona ibadeti emreder. Kutsal kitaplarda düzenlenen bu ilişkinin bir boyutu uhrevi yani kişi ile Tanrı ve öbür dünya ilişkileridir. Kutsal kitapların getirdiği kurallar uhrevi olanlar yanında aynı zamanda sosyal yaşamı da düzenlemekte ve bu durumda din kuralları hukuk kuralı niteliğine bürünmektedir. Ahlak kuralları iyilik-kötülük, doğruluk-yanlışlık gibi çeşitli konulardaki değer yargılarından oluşmaktadır. Ahlak kurallarının iki yönü vardır: Nesnel (objektif, sosyal) Ahlak insanın diğer bireylere karşı olan ödevleri ile ilgilidir. Öznel (subjektif ) Ahlak kişinin kendi şahsı ve iç dünyasına karşı ödevlerini ifade eder. Görgü kuralları, tavırlar, yöntemler ve hareket biçimlerinden oluşur. Başkası konuşurken dinlemek; el öpmek, kibarca yemek yemek misafir ağırlamak gibi. Görgü kuralları özellikle milletler arası alanda önemlidir. Görgü kuralları bazen hukuksallaşabilir, örneğin askerde selam vermek gibi. Hukuk kuralları en önemli sosyal kurallardır. İnsan topluluğunun bulunduğu her yerde hukuk vardır. Hukuk kuralları kişilerin dışa yansıyan ilişkilerini düzenlediği gibi toplum yaşamını düzenlemek, huzuru ve barışı sağlamak, dayanışmayı gerçekleştirmek gibi fonksiyonları yerine getirir. Hukuk kurallarının temel özellikleri genel ve soyut olması, emir ve yaptırım içermesidir.
Sosyal kurallara uyulmadığı takdirde karşılaşılan tepkiye yaptırım denir. Hukuk kurallarını diğer sosyal düzen kurallarından ayıran en önemli özellik, bu kurallar bütünün maddi bir yaptırıma sahip olmasıdır. Yaptırım din, ahlak ve görgü kurallarına uyulmaması hâlinde manevi nitelik taşırken hukuk kurallarına uyulmaması durumunda maddi niteliktedir. Bu bakımdan hukukta yaptırım, hukuk kuralına uyulmasını sağlayan, maddi güç uygulanması esasına dayanan bir tepki olarak ortaya çıkar. Hukukta yaptırım türleri; ceza, cebri icra, tazminat, geçersizlik ve iptal olarak sıralanabilir.
Suçun karşılığı olan ceza birçok toplumda temel yaptırım olarak kabul edilir. Türk Ceza Kanunu?na göre cezalar hapis ve adli para cezaları olmak üzere ikiye ayrılır (TCK m.45). Hapis cezaları ise ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve süreli hapis cezaları şeklinde üç grupta düzenlenmiştir. Cebri icra, bir borç ilişkisinde borcunu kendi rızasıyla yerine getirmeyen borçlunun devlet gücü aracılığıyla bu borcunu yerine getirmesini sağlayan bir yaptırımdır. Örneğin, süresi dolmasına rağmen oturduğu taşınmazı tahliye etmeyen bir kiracının tahliyesinde ya da boşanma davasının sonucu velayeti anneye bırakılan çocuğu teslim etmeyen babanın durumunda cebri icra yaptırımı uygulanabilir. Tazminat bir kimsenin hukuka aykırılık oluşturan kusurlu bir davranışı sonucu başkasına verdiği zararın o kişiye ödettirilmesidir. Tazminata konu zarar maddi ya da manevi olabilir.
Hukuka aykırı bir şekilde yapılan hukuki işleme uygulanan yaptırım geçersizlik yani hükümsüzlüktür. Bir işlemin kanunun aradığı koşullara uyulmadan yapılması onun geçersizliği sonucunu doğurur. Özel hukukta görülen geçersizlik yaptırımın türleri arasında yokluk ve butlan (mutlak, kısmi ve nispi butlan) sayılabilir. Ayrıca yine özel hukukta tek taraflı bağlamazlık, ileri sürülemezlik gibi geçersizlik yaptırımlarına rastlanır. Hukuki işlemin kanunun öngördüğü kurucu unsurlardan en az birine uyulmadan yapılması hâlinde yokluk söz konusudur. Mutlak butlan, kanunun öngördüğü kurucu unsurlara sahip olan ancak kanunun emredici hükümlerine aykırı olarak yapılan hukuki işlemler aleyhine uygulanan yaptırımdır. Nispi butlan, kanunun öngördüğü unsurlara sahip olan ve kanunun emredici hükümlerine aykırı olmayan bir işlemin, o işlemi oluşturan iradelerden birindeki sakatlık sebebiyle geçersiz sayılmasıdır. Kısmi butlanda hukuki işlemin tamamının değil bir kısmının geçersizliği söz konusudur. Kurucu unsurları ve geçerlilik gerekleri mevcut olan ve bu yüzden geçerli sayılan bir işlemin, hukuki sonuçlarını doğurması için tamamlayıcı bir dış olgunun sonradan gerçekleşmesine bağlanmasıdır. Burada, eksik olan işlemin tamamlanması aranır. Eksikliğin tamamlanması ile işlem baştan itibaren geçerli hâle gelir. Hukuk kurallarına aykırı bir biçimde yapılmış idari işlemlerin idari yargı organlarınca ortadan kaldırılması hâlinde iptal yaptırımı ortaya çıkar. Anayasa?ya göre, idarenin her türlü eylem ve işlemi yargı denetimine tabidir (Ana. m.125).
Püf NoktalarHer hukuk kuralının üç ögesi bulunur. Bunlar; konu, irade (emir) ve yaptırımdır.
Her hukuk kuralının düzenlediği bir konu bulunur. Hukuk kuralının ögelerinden ikincisi irade (emir)dir. İrade kanun koyucunun yapılmasını uygun bulduğu ya da yasakladığı davranışa ilişkin iradesini ifade eder.
Nihayet, her hukuk kuralında bir yaptırım bulunur. Hukuk kuralları genel, soyut, sürekli ve yaptırıma bağlı kurallardır. Hukuk kuralları ve diğer sosyal kuralların birbirinden ayrılması için çeşitli ölçütlerden yararlanılmaya çalışılmaktadır. Bunlardan, örneğin taraflar bakımından yapılan ayırıma göre, hukuk kuralları iki taraflıdır, diğer kurallar tek taraflıdır. Ancak din, ahlak ve görgü kuralları da iki taraflı olabileceği için bu ölçütün bir anlamı bulunmamaktadır. Bazılarına göre hukuk kuralları yazılı kurallardır; buna karşın diğer sosyal kurallar yazılı değildir. Bu ölçüt de özellikle kutsal kitaplardan esinlenen din kuralları dikkate alındığında yeterli kabul edilemez. Kanımızca, hukuk kuralları ile diğer sosyal kurallar arasındaki ayırım denemeleri gereksizdir. Hukuk kuralları ile diğer sosyal kuralları birbirinden ayırmada en sağlam ölçüt yaptırımın niteliğidir. Diğer sosyal kuralların yaptırımı manevi nitelik taşırken hukuk kurallarının yaptırımı maddidir. Hukuk sisteminin nihai amacı adaleti gerçekleştirmektir. Hukuk devleti demek adaleti sağlayan devlet demektir. Adalet kavramını tanımlamak son derece güçtür. Bir tanıma göre adalet ?sana yapılmasını istemediğini başkasına yapmamaktır?. Romalı hukukçular adaleti ?herkese hakkı olan şeyi vermek konusundaki irade? diye tanımlamışlardır. Genel bir tanım vermek gerekirse ?adalet; ahlaka dayanan, herkese hakkı olanı veren, bireylere hürriyet ve eşitlik sağlayan, insan haklarına saygılı ve insanları mutlu eden erdem ve iradedir?.
Sosyal düzen kurallarının belirli özellikleri bulunmaktadır. Öncelikle bu kurallar genel nitelik taşır yani ayırımsız herkese uygulanır. İkincisi süreklidir yani bu kurallar çok uzun zamandır ve aralıksız bir biçimde uygulanmaktadır. Üçüncüsü, bunlar yaptırımlı kurallardır.
Hukuk kuralları en önemli sosyal kurallardır. İnsan topluluğunun bulunduğu her yerde hukuk vardır. Hukuk kuralları kişilerin dışa yansıyan ilişkilerini düzenlediği gibi toplum yaşamını düzenlemek, huzuru ve barışı sağlamak, dayanışmayı gerçekleştirmek gibi fonksiyonları yerine getirir. Hukuk kurallarının temel özellikleri genel ve soyut olması, emir ve yaptırım içermesidir.
En genel tanımıyla adalet; ahlaka dayanan, herkese hakkı olanı veren, bireylere hürriyet ve eşitlik sağlayan, insan haklarına saygılı ve insanları mutlu eden erdem ve iradedir.
Yoklukta hukuki işlem kanunun öngördüğü kurucu unsurlardan en az birine uyulmadan yapıldığı için hiç oluşmamış sayılır. Örneğin, evlendirme memuru önünde yapılmamış evlenme işlemi yani dinî nikâh yok hükmündedir. Mutlak butlan, kanunun öngördüğü kurucu unsurlara sahip olan ancak kanunun emredici hükümlerine aykırı olarak yapılan hukuki işlemler aleyhine uygulanan yaptırımdır. Hukuki işlemin mutlak butlan ile geçersizliğine yol açan sebepler arasında işlemi yapan tarafların hukuki işlem ehliyetine sahip olmaması, işlemin konusunun ahlaka, adaba, kamu düzenine veya kanunun emredici hükümlerine aykırı bulunması, işlemin konusunun imkânsız olması, işlemin geçerlik koşulu olan şekle uygun yapılmaması veya işlemin muvazaalı olması sayılabilir. Sonuçları birbirine çok benzemekle birlikte, yokluk yaptırımına tabi bir hukuki işlem hiç doğmamış kabul edilirken mutlak butlanda işlem doğmuş ama geçersiz sayılmıştır. Klasik bir benzetmeyle yok işlem hiç doğmamış, mutlak butlanla batıl işlem ise ölü doğmuş bir işlemdir.
Kısa KısaBu ünitede sosyal düzen kavramı ve sosyal düzen kurallarının türleri, hukuk kurallarının sosyal düzen içindeki yeri incelenecektir. Hukukta yaptırım kavramı değerlendirilerek ünite tamamlanacaktır. İnsan, yaşamını sürdürdüğü çevrede diğer insanlarla ve kurumlarla birçok ilişkiye girer. Bu ilişkiler sosyal ilişki olarak adlandırılmaktadır. Bu sosyal ilişkilerin tabi olduğu düzen ise, sosyal düzen olarak ifade edilmektedir. Genel kabul gören bir yaklaşıma göre sosyal düzen kuralları; din kuralları, ahlak kuralları, görgü kuralları ve hukuk kuralları şeklinde sınıflandırılmaktadır. Hukuk kuralları en önemli sosyal kurallardır. Hukuk kurallarının temel özellikleri genel ve soyut olması, emir ve yaptırım içermesidir. Hukuk kurallarını diğerlerinden ayıran en önemli özellik yaptırımının maddi olmasıdır. Hukuk kurallarına uymama hâlinde kişiye maddi yaptırım uygulanır, kamu gücü devreye girerek kuralı ihlal eden kimseye zor kullanır ve kuralın gereğini yerine getirir. Hukuk kurallarının diğer sosyal düzen kurallarından farkı, bu kuralların devletin zorlayıcı gücüyle desteklenmiş olmasıdır. Sosyal kurallara uyulmadığı takdirde karşılaşılan tepkiye yaptırım denir. Yaptırım farklı türlerde zorlama ile kurallara uyulmasını amaçlamaktadır. Yaptırım din, ahlak ve görgü kurallarına uyulmaması hâlinde manevi nitelik taşırken, hukuk kurallarına uyulmaması durumunda maddi niteliktedir. Hukuki yaptırımlar ceza, cebri icra, tazminat, geçersizlik ve iptal olmak üzere beş kategoride incelenebilir. Yaptırım, hukuk kuralının ihlali hâlinde ortaya çıkmaktadır. Yaptırımın türü, ilgili hukuk alanı, ihlal edilen hukuk kuralı, ihlalin niteliği ve etkilerine göre belirlenmektedir.
SOSYAL DÜZEN VE KURALLAR
İnsan toplum denilen sosyal çevre içinde yaşamaktadır. İnsan yaşamını sürdürdüğü bu çevrede diğer insanlarla ve kurumlarla birçok ilişkiye girer; bu ilişkiler sosyal ilişki olarak adlandırılmaktadır. İnsanın sosyal ilişkileri sayılamayacak kadar çoktur. Bir öğrencinin sabah kalktığında ailesi ya da arkadaşlarıyla ilişkileri, okula giriş kapısında güvenlik
görevlileriyle yaşadığı ilişkiler, sınıfta ya da kantinde yaşadığı ilişkilerin hepsi sosyal ilişki olarak adlandırılabilir.
İnsan için belirli bir sosyal çevrede yaşamak önemli bir zorunluluktur. Bazılarına göre bunun sebebi insanda bulunan benzerlerini arama eğilimi; bazılarına göre ihtiyaçlarını karşılama gereksinimi; bazılarına göre içgüdüsel, hayvansal bir gereksinim; bazılarına göre ise barış içinde yaşama zorunluluğudur.şimdi bu konu ile ilgili çıkmış sorulara göz atalım; Sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepkiye ne ad verilir?A) CezaB) KınamaC) TazminatD) ŞiddetE) Yaptırım
2018 Ara Sınav Doğru Cevap: E
Bu sosyal ilişkiler bazen sorunsuz yürürken bazen de çatışmalara neden olabilir. Örneğin aile içinde yaşanan çatışmalar, kadın erkek çatışmaları, kurumlar arası, hatta ülkeler arası çatışmalar bunlara örnek olarak gösterilebilir. Ancak belirttiğimiz sosyal ilişkiler her ne kadar birtakım çatışmalar içerse de belli bir düzen içinde yürümektedir. Kurallara uyanlar yanında uymayanlar da bulunmasına rağmen, bu düzen kendi dinamiği içinde yürümektedir. İşte sosyal ilişkilerin tabi olduğu bu düzen, sosyal düzen olarak ifade edilmektedir.
Sosyal düzenin herkese yüklediği bazı yükümlülükler ve bazı ödevler vardır. Sosyal düzen içinde, belirtilen ödev ve yükümlere uymamak beraberinde birçok sorunu getirir. Zira sosyal düzen, belli bir ahengi sağlamak için birtakım emir ve yasaklar getirmektedir. Sosyal düzen içinde yaşayan insanların ödevleri, hak ve yetkilerini düzenleyen kurallara sosyal düzen kuralları denilmektedir.
Sosyal düzen kurallarının belirli özellikleri bulunmaktadır. Öncelikle bu kurallar genel nitelik taşır yani ayırımsız herkese uygulanır. İkincisi süreklidir yani bu kurallar çok uzun zamandır ve aralıksız bir biçimde uygulanmaktadır. Üçüncüsü, bunlar yaptırımlı kurallardır.
Sosyal düzen kuralları zaman içinde değişim gösterebilirler, hatta bölgeden bölgeye, ülkeden ülkeye dahi farklılaşabilirler. Bir sosyal düzen kuralının zamanla ortadan kalması da söz konusu olabilir. Öte yandan, bir davranış aynı zamanda birden çok sosyal düzen kuralını ihlal edebilir. Örneğin, aynı olay hem ahlak, hem din ve hem de hukuk kurallarına aykırı olabilir. Hırsızlık, adam öldürme gibi.
SOSYAL DÜZEN KURALLARININ TÜRLERİ
Sosyal düzen kuralları sayılamayacak kadar çoktur ancak bilimin önemli bir fonksiyonu bilimsel bilgiyi sınıflayarak anlaşılabilir kılmaktır. Bu yönden yaklaşıldığında, sosyal düzen kurallarının, özellikleri de dikkate alınarak sınıflandırılması mümkündür. Genel kabul gören bir yaklaşıma göre sosyal düzen kuralları:
Din kuralları,
Ahlak kuralları,
Görgü kuralları,
Hukuk kuralları şeklinde sınıflandırılabilir
Din Kuralları
İlkel toplumlarda kuralları koyan ya da oluşturanlar genellikle din adamlarıdır. Bu anlamda din
kuralları sosyal düzenin oluşumunda önemli yer tutmuştur. Hatta bu dönemlerde zaman zaman dinsel ve dünyevi otoritenin karıştığı dahi görülmektedir. Dinsel kuralların etkin olduğu toplumlarda hukuk kuralları teokratik temellere dayanmaktadır. Gerçekten, dinsel yönetimin benimsendiği toplumlarda din kurallarına uymamak, aynı zamanda hukuk kurallarına da uymamak anlamına gelir. Bu tür toplumlarda din kuralları ile hukuk kuralları genellikle eş anlamlı ve eş değerdedir.şimdi bu konu ile ilgili çıkmış sorulara göz atalım; Toplumsal düzende ve gündelik ilişkilerde bazı davranış kalıplarına uyulmasını gerektiren tavırlar, yöntemler ve hareket biçimlerinden oluşan kurallar bütününe ne ad verilir?A) Ahlak kurallarıB) Din kurallarıC) Örf adet kurallarıD) Görgü kurallarıE) Hukuk kuralları
2018 Ara Sınav Doğru Cevap: D Hakların kullanılması ve borçların ifasında herkesin uymak zorunda olduğu kurallar aşağıdakilerden hangisidir?A) Dürüstlük kurallarıB) Din kurallarıC) Ahlak kurallarıD) Örf ve adet kurallarıE) Etik kurallar
2014 Dönem Sonu Doğru Cevap: A
Din kuralları Tanrı ile insanlar arasındaki ilişkileri düzenleyen, Tanrı?nın emir ve yasaklarını içeren kurallar bütünüdür. İstisnalar bir yana bırakılırsa din kuralları genellikle kutsal kitaplara dayanmaktadır. Din, evreni yaratan ve yöneten ilahi bir varlığa yani Tanrı?ya inanmayı ve ona ibadeti emreder. Kutsal kitaplarda düzenlenen bu ilişkinin bir boyutu uhrevi yani kişi ile Tanrı ve öbür dünya ilişkileridir. Kutsal kitapların getirdiği kurallar uhrevi olanlar yanında aynı zamanda sosyal yaşamı da düzenlemekte ve bu durumda din kuralları hukuk kuralı niteliğine bürünmektedir. Din kurallarının değişmezliği ve dogmatikliği din kurallarının toplumsal yaşamın gerisinde kalmasına yol açabilmektedir. Din kuralları Tanrı buyruğu olduğu için dogmatik ve statiktir. Din kurallarına uyulmadığı takdirde kişinin günah işleyeceği, Tanrı tarafından cezalandırılacağına inanılır.
Hukukla ilgili olarak yapılan tanımlar bir bütün olarak değerlendirildiğinde hukuk kurallarının;
Kişilerin dışa yansıyan davranışlarını düzenlediği,
Toplumdaki egemen güç, yani üstün siyasal iktidar tarafından belirlendiği,
Genel olarak kişiler arasındaki ilişkileri düzenlediği,
Örgütlü siyasal mekanizma aracılığı ile gerçekleştiği,
Maddi yaptırım içerdiği,
Toplumsal barışı, hukuk güvenliğini ve adaleti sağladığı görülür.
aptırım Kavramı ve Tarihçesi
Devlet adaleti sağlarken objektif ve adaletli hukuk kuralları çıkarmalı ve bu kuralları aynı biçimde uygulamalıdır. Bunda hem toplumun, hem devletin hem de bireyin yararı vardır. Sosyal kurallara uyulmadığı takdirde karşılaşılan tepkiye yaptırım denir. Yaptırım farklı türlerde zorlamayı zorlama ile kurallara uyulmasını amaçlamaktadır. Yaptırım din, ahlak ve görgü kurallarına uyulmaması hâlinde manevi nitelik taşırken hukuk kurallarına uyulmaması durumunda maddi niteliktedir. Bu bakımdan hukukta yaptırım, hukuk kuralına uyulmasını sağlayan, maddi güç uygulanması esasına dayanan bir tepki olarak ortaya çıkar. Hukukta yaptırım özü itibarıyla ceza ve cebir unsurunu içerir; hukuk ku-
ralının yürürlüğü yaptırım olmaksızın sağlanamaz.
Yaptırım hukuk kuralının verdiği emrin yerine getirilmemesi veya kuralın öngördüğü yasağın çiğnenmesi hâlinde geçerlik kazanır.
Yaptırımın ikinci aşamasında kısas uygulamaları dikkati çekmektedir. ?Göze göz dişe diş? şeklinde ifade edilebilecek kısas uygulamalarının yarattığı sakıncalar toplumları başka yaptırımlar aramaya yöneltmiştir.
Kısas uygulamalarının sakıncalarını bertaraf etmek için ise uzlaşma ve hakeme başvurma gibi yöntemler benimsenmiş; hakemin belirlediği tazminatın ödenmemesi durumunda ise yine kısas uygulamasına olanak tanınmıştır.
Ceza
Hukuka aykırı davranışlar, suç olarak ceza kanunlarında yer almaktadır. Suçun işlenmesini önlemek, suç işlenmesiyle bozulan toplumsal düzeni kurmak ve suçluyu ıslah etmek amacıyla ceza yaptırımına başvurulmaktadır (Özekes, 2015 s. 118). Suçun karşılığı olan ceza, birçok toplumda temel yaptırım olarak kabul edilir. Öyle ki birçok toplumda yaptırım ile ceza kavramı özdeşleşmiştir. Bunun en temel sebebi ceza yaptırımının ağırlığıdır.
Cebri İcraBu konuda şöyle sorular gelebilir. Kişinin hakkını bizzat kuvvet kullanarak korumasına ne ad verilir?A) İhkakı hakB) Mesru müdafaaC) IztırarD) Cebri icraE) Def’i
Doğru Cevap: A ?Zorla yerine getirme? anlamına gelen kavram aşağıdakilerden hangisidir?A) Cebri icraB) YaptırımC) CezaD) İdari cezaE) Disiplin cezası
Doğru Cevap: A Bir kişinin kendisine veya malına yönelik bir saldırı söz konusu olduğunda belirli şartlar altında kuvvet kullanarak bu saldırıyı uzaklaştırma hakkına sahip olmalarına ne ad verilir?A) ihkakı hakB) Cebri icraC) IztırarD) DefiE) Meşru müdafa
2017 Tek Ders Doğru Cevap: E
Yaptırımın uygulanmasında temelde icra daireleri görevlidir. Hak sahibi öncelikle icra dairesine başvurarak borçlunun yükümlülüğünü yerine getirmesini (örneğin evin tahliyesini, çocuğun teslimini ya da borcun ödenmesini) isteyecektir. Alacaklının elinde bir mahkeme kararı varsa ilamlı icra; para ve teminat alacağına yönelik bir kambiyo senedi varsa ilamsız icra talep edilir. Bunun üzerine icra dairesi önce bir ihtarda bulunacak (ödeme emri, tahliye emri); borçlu hâlâ borcunu yerine getirmemişse icra dairesi hakkı zorla yerine getirecek, yani gerekirse kiracıyı zorla evden çıkaracak, çocuğu zorla babadan alıp anneye verecek ya da alacaklının mallarını haciz edip sattırarak alacaklıya alacağını ödeyecektir.
Tazminat
Tazminat bir kimsenin hukuka aykırılık oluşturan kusurlu bir davranışı sonucu başkasına verdiği zararın o kişiye ödettirilmesidir. Tazminat ile zarar arasındaki ilişki, suç ile ceza arasındaki ilişkiye benzer. Suç işleyen kimseye ceza verilir; zarar veren kimse ise tazminat öder.
Doğru – Yanlış TestleriAşağıdaki ifadeleri doğru-yanlış şeklinde doldurun. Hatalı bildiğiniz konu başlıklarını tekrar gözden geçirin.( ) (Yaptırım ile ilgili); Hukuk düzenine aykırı durumlarda hukukun verdiği tepkidir.( ) Sosyal düzen kurallarının ayırt edici özelliği maddi yaptırıma sahip olmalarıdır.( ) (Yaptırım ile ilgili olarak); Bir hukuk kuralının yaptırım unsurunu içermemesi mümkündür.( ) “Ceza” hukuk kurallarının sahip olduğu yaptırımlardan biridir.( ) Hukukun insan ve toplum yaşamına katkısı, hukukun işlevleri olarak anılır. “Refah” bu işlevlerden biridir.( ) “Geçersizlik” hukuki yaptırım türlerinden biridir.( ) (Sosyal düzen kuralları ile ilgili); Bir davranışın aynı anda birden çok sosyal düzen kuralını ihlal etmesi mümkündür.( ) (Yaptırım ile ilgili olarak); Yaptirim hukuk düzeninin devamı için bir tehdittir.( ) (Yaptırım ile ilgili); Hukuk kurallarının ihlal edilmesi halidir.( ) (Yaptırım ile ilgili); Hukuk kendi kurduğu düzeni devam ettirmez.D Y Y D Y D D D Y Y Boşluk Doldurma Aşağıdaki ifadelerdeki boşlukları doldurun. Hatalı olduğunuz konu başlıklarını tekrar gözden geçirin.1) Toplumsal düzende ve gündelik ilişkilerde bazı davranış kalıplarına uyulmasını gerektiren tavırlar, yöntemler ve hareket biçimlerinden oluşan kurallar bütününe ………..denir2) Kanunun öngördüğü unsurlara sahip olan ve kanunun emredici hükümlerine aykırı olmayan bir işlemin, o işlemi oluşturan iradelerden birindeki sakatlık sebebiyle geçersiz sayılmasına ………..denir3) Sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepkiye ………..denir4) Kamu düzenini sağlama, koruma yahut bozulduğunda eski duruma getirme faaliyetlerini yerine getiren ve zor kullanma yetkisine sahip kamu organlarına verilen genel ad ………..dır5) Başlangıcı bilinemeyecek ölçüde eskiden beri uygulanıyor olan ve toplumda bu şekilde hareket edilmesi gerektiği yönünde bir inancın bulunduğu kurallar ………..dır6) Hukuki işlemin geçerlilik şartlarından kamu düzenini ilgilendirdiği kabul edilenlerin gerçekleşmemesi durumunda ortaya çıkan geçersizlik çeşidi ………..dır7) Aşağıdakilerden hangisi insanın doğasına, evrenin yapısına, insanların nasıl yaşaması gerektiğine, gerçeklik ve değerlerle ilgili doğruları araştırmanın en iyi yöntemlerine ilişkin birbiriyle içten bağlantılı bir inançlar kümesi ile bu inançlar tarafından belirlenen tutum ve pratiklere ………..denir8) Kamu hukuku-özel hukuk ayrımını pratik bazı nedenlere dayandıran ölçüt ………..dır9) Genellikle zararın parasal değeri_ne karşılık gelen ödeme yükümlülüğüne ………..denir10) ?Zorla yerine getirme? anlamına gelen kavram ………..dır11) Bir işlemin hukuk dünyasında hiçbir zaman var olmadığı kabul edilen durum ………..dır1) Görgü kuralları 2) iptal edilebilirlik 3) Yaptırım 4) Kolluk kuvvetleri 5) Örf ve adet kuralları 6) Hükümsüzlük 7) Din 8) Pragmatik ölçüt 9) Tazminat 10) Cebri icra 11) Yokluk Kaynak: www.onlinefotokopi.com#-Ünite İle İlgili Çıkmış Sorular 1. Sosyal düzen kuralları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?  A) Bir davranışın aynı anda birden çok sosyal düzen kuralını ihlal etmesi mümkündür.  B) Sosyal düzen kuralları zaman içinde değişiklik gösterebilir.  C) Sosyal düzen kurallarının ayırt edici özelliği maddi yaptırıma sahip olmalarıdır.  D) Sosyal düzen kuralları süreklilik arz eder.  E) Sosyal düzen kuralları genel nitelik taşır.
Çözümü: Hukuk kurallarının temel özellikleri genel ve soyut olması, emir ve yaptırım içermesidir. Sosyal düzen kurallarında maddi yaptırım ayırtedici bir özellik değildir. 2018 Ara Sınav Doğru Cevap: C 2. Toplumsal düzende ve gündelik ilişkilerde bazı davranış kalıplarına uyulmasını gerektiren tavırlar, yöntemler ve hareket biçimlerinden oluşan kurallar bütününe ne ad verilir?  A) Ahlak kuralları  B) Din kuralları  C) Örf adet kuralları  D) Görgü kuralları  E) Hukuk kuralları
Çözümü: Görgü kuralları genel olarak aynı toplumda yaşayan kimselerden uyması gereken davranış biçimlerini ifade eder. (Yeme-içme,giyinme,konuşma?)
Görgü kuralları zaman içinde değişebilir. Belli bir dönemde adabın gereği sayılan bir davranış, belli bir süre sonra adaba aykırı hale gelebilir. Örneğin yemeği şapırdatarak yemek ev sahibine iltifat anlamına gelirken, günümüzde görgü kurallarına aykırı bir davranıştır.
Bazı görgü kuralları zaman içinde hukuk kuralına dönüşebilir. Örneğin birine selam vermek görgü kuralı olduğu halde askeri personellerin birbirine selam vermesi hukuk kuralıdır.2018 Ara Sınav Doğru Cevap: D 3. Kanunun öngördüğü unsurlara sahip olan ve kanunun emredici hükümlerine aykırı olmayan bir işlemin, o işlemi oluşturan iradelerden birindeki sakatlık sebebiyle geçersiz sayılmasına ne ad verilir?  A) Kısmi hükümsüzlük  B) Yokluk  C) Tek taraflı bağlamazlık  D) Kesin hükümsüzlük  E) iptal edilebilirlik
Çözümü: ukuksal işlemin kurucu öğeleri var, fakat kimi geçerlilik öğelerindeki eksiklik dolayısıyla işlemde sakatlık bulunmakta ise iptal edilebilirlik söz konusu olmaktadır. İrade sakatlığı halleri de denilen yanılma (hata), aldatma (hile) ve zorlama (tehdit) durumları ile aşırı yararlanma (gabin) iptale yol açan sebeplerdir. Bu sebeplerin, butlana yol açan sebepler kadar kamu yararını ağır biçimde ihlâl etmediği düşünüldüğü ve iptal edilebilirlik sebepleri daha çok tarafları ilgilendiren nitelikte olduğu için onlara kesin hükümsüzlük sonucu bağlanmamıştır.
irade ile beyan arasındaki uygunsuzluk yanılan, aldatılan ve zorlanan tarafça bilmeden ve istenmeden yaratılmıştır.
Bu hallerde de işlem daha baştan geçersizdir. Fakat, ilgili, bir yıl içerisinde işlemin geçersizliğini bildirerek, hukuksal işlemle bağlı olmayacağı açıklamasını yaptığı anda, işlem baştan itibaren geçersiz hale gelir. Bu yüzden, bu işlemler hakkında, kuruluşlarıyla, bu sürenin dolması sonucu hakkın düşmesi anına değin geçen sürede işlemi ortadan kaldırıcı açıklama yapılması olası olduğu için ?askıda geçersiz?Tikden de söz edilir.
Butlandan farklı olarak, iptal sebepleri hak sahibi tarafından ileri sürülmedikçe yargıç tarafından göz önüne alınamaz. Keza, butlanın düzelmesi mümkün değil iken, iptal sebebi bulunan işlem açıkça onaylanarak ya da süresi içerisinde iptal edilmemekle örtülü onay verilerek düzeltilebilir. Bu yüzdendir ki, butlana kesin hükümsüzlük denilirken, bunlara düzelebilir hükümsüzlük halleri de denilmektedir.
2018 Ara Sınav Doğru Cevap: E 4. Hukuk kurallarına aykırı bir biçimde yapılmış idari işlemlerin idari yargı organlarınca ortadan kaldırılması halinde ortaya çıkan yaptırım aşağıdakilerden hangisidir?  A) iptal  B) Ceza  C) Butlan  D) Yokluk  E) Tazminat
Çözümü: Hukuk kurallarına aykırı bir biçimde yapılmış idari işlemlerin idari yargı organlarınca ortadan kaldırılması hâlinde iptal yaptırımı ortaya çıkar. Anayasa?ya göre, idarenin her türlü eylem ve işlemi yargı denetimine tabidir 2018 Ara Sınav Doğru Cevap: A 5. Sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepkiye ne ad verilir?  A) Ceza  B) Kınama  C) Tazminat  D) Şiddet  E) Yaptırım
Çözümü: . Sosyal kurallara uyulmadığı takdirde karşılaşılan tepkiye yaptırım denir. Yaptırım farklı türlerde zorlama ile kurallara uyulmasını amaçlamaktadır. Yaptırım din, ahlak ve görgü kurallarına uyulmaması hâlinde manevi nitelik taşırken, hukuk kurallarına uyulmaması durumunda maddi niteliktedir. Hukuki yaptırımlar ceza, cebri icra, tazminat, geçersizlik ve iptal olmak üzere beş kategoride incelenebilir. Yaptırım, hukuk kuralının ihlali hâlinde ortaya çıkmaktadır.2018 Ara Sınav Doğru Cevap: E 6. Aşağıdakilerden hangisi hukuk kurallarının sahip olduğu yaptırımlardan biri değildir?  A) Ceza  B) Geçersizlik  C) Toplumdan dışlama  D) Hükümsüzlük  E) Tazminat
Çözümü: Hukuk kurallarının yaptırımları: Ceza, Cebri İcra, Tazminat, Hükümsüzlük ve iptaldir.
Toplumdan Dışlanma hukuki yaptırım değildir. 2013 Ara Sınav Doğru Cevap: C 7. Kamu düzenini sağlama, koruma yahut bozulduğunda eski duruma getirme faaliyetlerini yerine getiren ve zor kullanma yetkisine sahip kamu organlarına verilen genel ad aşağıdakilerden hangisidir?  A) İcra memuru  B) İcra müdürü  C) Kolluk kuvvetleri  D) Yargı organı  E) Yürütme organı
Çözümü: Kolluk kuvvetleri: Kamu düzenini sağlama, koruma yahut bozulduğunda eski duruma getirme faaliyetlerini yerine getiren ve zor kullanma yetkisine sahip kamu organları; polis, zabıta, jandarma, sahil güvenlik vb.2013 Ara Sınav Doğru Cevap: C 8. Başlangıcı bilinemeyecek ölçüde eskiden beri uygulanıyor olan ve toplumda bu şekilde hareket edilmesi gerektiği yönünde bir inancın bulunduğu kurallar aşağıdakilerden hangisidir?  A) Din kuralları  B) Hukuk kuralları  C) Örf ve adet kuralları  D) Ahlak kuralları  E) İdari kurallar
Çözümü: örf ve âdet kuralları adı verilen kuralların en önemli iki özelliği, başlangıcı bilinemeyecek ölçüde eskiden beri uygulanıyor olmak ve toplumda bu şekilde hareket edilmesi gerektiği yönünde bir inancın bulunmasıdır.2014 Ara Sınav Doğru Cevap: C 9. Hukukun insan ve toplum yaşamına katkısı, hukukun işlevleri olarak anılır. Aşağıdakilerden hangisi bu işlevlerden biri değildir?  A) Barış  B) Eşitlik  C) Güvenlik  D) Refah  E) Özgürlük
Çözümü: ukukun Başlıca Amaç ve İşlevleri
– Güvenlik Sağlama
– Toplumsal Barış ve Düzen Sağlama
– Özgürlük Sağlama
– Toplumsal Gereksinimleri Karşılama
– Eşitlik Sağlama
– Adalet Sağlama
2014 Ara Sınav Doğru Cevap: D 10. Aşağıdakilerden hangisi hukuki yaptırım türlerinden biri değildir?  A) Ceza  B) Dışlama  C) Cebri icra  D) Tazminat  E) Geçersizlik
Çözümü: Hukukun yaptırım türleri arasında Ceza, Cebri İcra, Tazminat, Hükümsüzlük ve İptal sayılabilmektedir. Dışlama görgü kurallırının yaptırımı olarak sayılmalıdır. 2014 Ara Sınav Doğru Cevap: B 11. Hukuki işlemin geçerlilik şartlarından kamu düzenini ilgilendirdiği kabul edilenlerin gerçekleşmemesi durumunda ortaya çıkan geçersizlik çeşidi aşağıdakilerden hangisidir?  A) Yokluk  B) Hükümsüzlük  C) İptal edilebilirlik  D) Nisbi butlan  E) Hukuka aykırılık
Çözümü: Hükümsüzlük (butlan, mutlak butlan), hukuki işlemin geçerlilik şartlarından kamu düzenini ilgilendirdiği kabul edilenlerin gerçekleşmemesi durumunda ortaya çıkar. Yokluk durumunda işlemlerin hukuk dünyasında hiçbir zaman var olmadıkları kabul edilirken, hükümsüzlükle geçersizolan işlemler vardır, hukukî işlem olarak varlık kazanmışlardır. Ancak baştan itibaren geçersiz oldukları kabul edilir. Tarafların anlaşması veya zamanın geçmesiyleişlem geçerli hâle gelmez.2014 Ara Sınav Doğru Cevap: B 12. Yaptırım ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?  A) Hukuk kurallarının ihlal edilmesi halidir.  B) Hukuksal düzenin ortadan kalkmasıdır.  C) Hukuk düzenine aykırı durumlarda hukukun verdiği tepkidir.  D) Hukuk kendi kurduğu düzeni devam ettirmez.  E) Hukuk kurallarına uyulmasının bir ödülüdür.
Çözümü: Yaptırım: devletin hukuk kurallarına uyulmasını sağlamak amacıyla kuralların ihlali durumunda, ihlal eden kişilerin istemedikleri bir durumla karşı karşıya bırakılmalarına, yaptırım adı verilir. Yaptırım, hukuk düzenine aykırı durumlara hukukun verdiği tepkidir.Yaptırımsız bir kuraldan bahsetmek anlamsızdır. 2015 Ara Sınav Doğru Cevap: C 13. Aşağıdakilerden hangisi kamu düzenini sağlama, koruma yahut bozulduğunda eski duruma getirme faaliyetlerini yerine getiren ve zor kullanma yetkisine sahip kamu organlarına verilen genel addır?  A) Kolluk kuvvetleri  B) İcra memuru  C) İcra müdürü  D) Yürütme organı  E) Yargı organı
2016 Ara Sınav Doğru Cevap: A 14. Aşağıdakilerden hangisi insanın doğasına, evrenin yapısına, insanların nasıl yaşaması gerektiğine, gerçeklik ve değerlerle ilgili doğruları araştırmanın en iyi yöntemlerine ilişkin birbiriyle içten bağlantılı bir inançlar kümesi ile bu inançlar tarafından belirlenen tutum ve pratiklere ne ad verilir?  A) Ahlâk  B) Hukuk  C) Din  D) Felsefe  E) Örf ve adet
2016 Ara Sınav Doğru Cevap: C 15. Hukukun, insanlar arasındaki kuralsız, ölçüsüz ve acımasız kavga ve savaş durumunu bastırması ve kurala bağlaması, aşağıdakilerden hangi işleviyle ilgilidir?  A) Genellik  B) Güvenlik  C) Eşitlik  D) Adalet  E) Barış
2016 Dönem Sonu Doğru Cevap: E
Ders AnaliziSon 5 yılda çıkmış soruların ünitelere göre analiziAra Sınav Üniteleri1.Ünite Sosyal Düzen Kuralları ve Hukuk 16 soru (12 Tanesi çözümlü) 2.Ünite Hukukun Kaynakları ve Uygulanması 33 soru (23 Tanesi çözümlü) 3.Ünite Hukuk Sistemleri ve Türk Hukuk Tarihi 48 soru (27 Tanesi çözümlü) 4.Ünite Yargı Örgütü 38 soru (19 Tanesi çözümlü) Dönem Sonu Sınavı Üniteleri5.Ünite Hukuki İlişkiler ve Haklar 34 soru (6 Tanesi çözümlü) 6.Ünite Hakkın Kazanılması, Kaybedilmesi, Kullanılması ve Korunması 39 soru (9 Tanesi çözümlü) 7.Ünite Özel Hukukun Dalları 46 soru (10 Tanesi çözümlü) 8.Ünite Kamu Hukukunun Dalları 26 soru (6 Tanesi çözümlü) Tebrikler. 1. Üniteyi tamamladınız.. Buradaki bilgilerin tümü onlinefotokopi.com TEKKAYNAK ders çalışma kitapçıklarından alıntıdır. Bu üniteye ait diğer çıkmış sorular ile diğer ünitelerine ait kaynakları ve deneme sınavlarını, Sınav öncesi pratik bilgileri , Doğru Yanlış ve Boşluk Doldurma Testlerini, Çözümlü Sorularıwww.onlinefotokopi.com sitesinden temin edebilirsiniz. onlinefotokopi olarak tüm sınavlarınızda başarılar dileriz.
Sayfa Kaynağı: http://www.onlinefotokopi.com/aof-ders-kitaplari/aofkaynak.php?dersid=74
HUK101U Hukukun Temel Kavramları 2018 Vize Soruları
HUK101U Hukukun Temel Kavramları 2018 Vize Soruları
Öğrenci Dostu LOLONOLO
AUZEFAÖFSEGEMAçık LiseTOEFLDers Videoları
HUK101U Hukukun Temel Kavramları 2018 Vize Soruları
Sayfa Kaynağı: https://lolonolo.com/2021/08/08/huk101u-hukukun-temel-kavramlari-2018-vize-sorulari/
Sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepki nedir?
Sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepki nedir?
Sosyal kurallara uyulmadığı takdirde karşılaşılan tepkiye yaptırım denir. Yaptırım farklı türlerde zorlama ile kurallara uyulmasını amaçlamaktadır. Yaptırım din, ahlak ve görgü kurallarına uyulmaması hâlinde manevi nitelik taşırken, hukuk kurallarına uyulmaması durumunda maddi niteliktedir.
Bu site, cookies(çerezler)’leri, cookie(çerez) politikası altında kullanmaktadır. Depolama şartlarını ya da tarayıcınızdaki cookies(çerezler)’lere erişimi özelleştirebilirsiniz.
Sayfa Kaynağı: https://eodev.com/gorev/19557401
Sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepki nedir?
Sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepki nedir?
Sosyal kurallara uyulmadığı takdirde karşılaşılan tepkiye yaptırım denir. Yaptırım farklı türlerde zorlama ile kurallara uyulmasını amaçlamaktadır. Yaptırım din, ahlak ve görgü kurallarına uyulmaması hâlinde manevi nitelik taşırken, hukuk kurallarına uyulmaması durumunda maddi niteliktedir.
Bu site, cookies(çerezler)’leri, cookie(çerez) politikası altında kullanmaktadır. Depolama şartlarını ya da tarayıcınızdaki cookies(çerezler)’lere erişimi özelleştirebilirsiniz.
Sayfa Kaynağı: https://eodev.com/gorev/19557401
sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepkiye ne ad verilir
sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepkiye ne ad verilir
sosyal düzen kurallarına uyulmaması halinde gösterilen tepkiye ne ad veriliri bilgi90’dan bulabilirsiniz
Ali : bilmiyorum, keşke arkadaşlar yorumlarda yanıt versinler.
bilmiyorum, keşke arkadaşlar yorumlarda yanıt versinler.
Lütfen sitenin üst kısmındaki siyah duyuruyu okuyun.
Sayfa Kaynağı: https://bilgi90.com/post/sosyal-d%C3%BCzen-kurallarna-uyulmamas-halinde-2.p4765
